________________
६००
तत्त्वार्थ नियांघातिम व्यपदिश्यते । उक्तश्चौपपातिकमुत्रे-३० सूत्रे-'सेकिं तं भत्तपञ्चवखाणे ? भत्त पच्चवखाणे दुविहे पण्णत्ते, तं जहा-वाघाइमेय, निबाधाइमे य णियमा सप्पडिकम्मे' इति । अथ किं तत्-भक्त प्रत्याख्यानम् ? भक्तपत्याख्यानं द्विविधं प्रज्ञप्तम्, तद्यथा-व्याघातिमं च, नियांघातिम च नियमतः सप्रतिकर्म इति ॥९॥ ___मूलम्-ओमोयरिया तवे दुविहे, दव्वोमोयरिया-भावो
सोयरियाय ॥१०॥ - छाया-'अवमोदरिकातपो द्विविधम्, द्रव्यावमोदरिका-भावावमोदरिका च ॥१०॥
तत्वार्थदीपिका----'पूर्व तावत्-प्रथमोपात्तस्या-ऽनशनस्येत्वरिक-यावयुक्त हो वह व्याघातिम और जिसमें किसी प्रकार का विघ्न न हो वह नियाधातिम कहलाता है।
औपपातिकसूत्र के ३०वें सूत्र में कहा है'भक्तप्रत्यख्यान के कितने भेद हैं ?
भक्तप्रत्याख्यान के दो भेद हैं, यथा-व्याघातिम और नियाघातिम । यह दोनों प्रकार का भक्तप्रत्याख्यान नियम से प्रतिकर्म युक्त ही होता है ॥९॥ . 'ओमोयरिया तवे दुविहे' इत्यादि
सूत्रार्थ-अवमोदरिका नामक तप दो प्रकार का है-द्रव्य-अवमोदरिका एवं भाव-अवमोदरिका ॥१०॥
तत्वार्थदीपिका-इत्वरिक और यावत्कथिक-दोनों प्रकार के अन ચકત હોય તે વ્યાઘાતિ અને જેમાં કઈ પ્રકારનું વિધ્ર ન હોય તે નિવ્યહાતિમ કહેવાય છે.
પપાતિક સૂત્રના ૩૦ માં સૂત્રમાં કહ્યું છે ભકતપ્રત્યાખ્યાનના કેટલા ભેદ છે ? ભકતપ્રત્યાખ્યાનના બે ભેદ છે યથા વ્યાઘાતિમ અને નિવ્યઘાતિમ આ બંને પ્રકારના ભકતપ્રત્યાખ્યાન નિયમથી પ્રતિકર્મ ચુકત જ હોય છે, ૯
સૂત્રાર્થ—અવમેદારિક નામનું તપ બે પ્રકારનું છે. દ્રવ્ય, અવમોદારિકા અને ભાવ અવમદરિકા છે ૧૦ - તત્વાર્થદીપિકા-ઈરિક અને યાવસ્ફથિક બંને પ્રકારના અનશન તપનું
-
