________________
तत्वार्थसूत्रे शयनाऽऽमनादिवजनं, मैथुनवर्जनश्च ब्रह्मचर्य तत्र चासो बसने ब्रह्मचर्यवास १० तान्येतानि खलु धर्म व्यपदेश्यानि भाव्यमानानि कर्मानवनिरोधलक्षणसंवरकारणानि भवन्ति ॥५॥
तवार्थनियुक्ति:-पूर्व लावत्-पञ्चपमितित्रिगुप्तीनां संवरहेतुन्वं प्रतिपादितम्, सम्पति दशविधस्य श्रमणधर्मस्य संवरहेतुत्वं प्रतिपादयितुमाह-'दस विहे समाधम्ने खंति मुत्ति अजय सद्दव लाघव सच्चसयम तय विधाय घभरधामभेया' इति । दशविधा श्रमणधर्मः श्रमणस्य संवरापादनसामर्थ्यहेतुभूतधर्मविशेषो मूलोत्तरगुणप्रकर्षयुक्तः खलु यतिधर्मों वर्तते एते दश क्षान्त्यादयः संवरं धारयन्ती त्यतो धर्मशब्देन व्यपदिश्यते ! अत्र
(१०) पूर्वभुक्त वनिता के स्मरण, कथा श्रवा एवं स्त्री के संसर्ग चाले शयन आसन आदि का त्याग करना और मैथुन का त्याग करना ब्रह्मचर्य या ब्रह्मचर्यचास कहलाता है। . इन दस प्रकार के धर्मों का परिपालन करने से कर्मास्रव का निरोध रूप संवर उत्पन्न होता है ॥५॥ .. तत्वार्थनियुक्ति-इलले पहले समिति और गुप्ति को संबर का करण बतलायागया था, यहां दस प्रकार के श्रमणधर्म को उसका कारणा कहते हैं
श्रमण का संबर को उत्पन्न करने में समर्थ तथा मूलगुणों एवं उत्तर गुणों के प्रकर्ष से युक्त धर्म दस प्रकार का है। ये क्षान्ति आदि दस मंवर को धारण करने के कारण धर्म कहलाता हैं। क्षान्ति आदि को 'श्रमणधर्म' शब्द से कहा गया है, अतः उनमें मूल और उत्तर
(१०) पू लगवेसी अनु. १०२५. ४था श्रवण तथा स्त्रीन। सस વાળી પથારી આસન આદિને ત્યાગ કરવો અને મૈથુનને ત્યાગ કરેબ્રહ્મચર્ય' અથવા બ્રહ્મ સર્યવાસ કહેવાય છે.
આ દશ પ્રકારના ધર્મોનું પરિપાલન કરવાથી કસવના નિરોધ રૂપે સંવર ઉત્પન્ન થાય છે પાપા
તત્ત્વાર્થનિયુકિત-આનાથી પહેલા સમિતિ અને ગુણિને સંવરના કાર તરીકે બતાવવામાં આવ્યા છે. અહીં હવે દશ પ્રકારના શ્રમધર્મને સંવરના કારણ તરીકે કહેવામાં આવે છે.
શ્રમણને, સંવરને ઉત્પન કરવામાં સમર્થ તથા મૂલશે અને ઉત્તરગુના પ્રકર્ષથી યુક્ત, ધર્મ દશ પ્રકાર છે. આ ક્ષત્તિ વગેરે દેસ સંવરને ધારણું કરવાના કારણે ધર્મ કહેવાય છે. ક્ષાન્તિ આદિને શ્રમણ
