________________
२२८
श्रीदशवैकालिकसूत्रे
एवाऽपितु ततः प्रागपीति, जीवन एव न तदुत्तरं परलोकेऽपीत्यर्थः । दण्डं किंविध ? मित्याह-त्रिविधं = तिस्रो विधा :- मकारा यस्यं स तम् = कृत कारिताऽनुमतरूपम्, तत्र कृतं = स्वतन्त्रेणाऽऽत्मना सम्पादितम्, कारितम् = अन्य - (व्यक्तयन्तर)द्वारा निष्पादितम् अनुमतं = सावद्यव्यापारमारभमाणस्य ' त्वं साधु करोषि, एवमेव कुर्वन्नास्व ' इत्यादिना प्रोत्साहितम्, त्रिविधेन = प्रकारत्रयविशिष्टेन करणभूतेन, केने ? त्याह- ' मनसा वाचा कायेने 'ति ।
3
ननु त्रिविधेनेत्यनेन यत्प्रकारत्रयं गृह्यते तत् 'मनसे' त्यादिना प्रतिपदमेवोक्तम्, एवं सति त्रिविधेनेत्युपादानं पौनरुक्त्यदोपग्रस्तं भवति । यद्वा 'त्रिविधेने 'ति विशेषणं 'मनसे' - त्यादेरेव संभवति, ततश्च 'त्रिविधेन मनसा, त्रिविधया वाचा, दूसरोंकी अनुमोदना करे । दण्ड तीन प्रकारका है - (१) कृत, (२) कारित, (३) अनुमोदित ।
कृत - अपनी इच्छासे स्वयं करना । कारित - दूसरे व्यक्तिसे कराना ।
अनुमोदित जो सावध व्यापार कर रहा हो उसे अच्छा समझना । ग्रह सब सावद्य व्यापार तीन करण तीन योगसे न करे। वे तीन योग ये है - (१) मन, (२) वचन, (३) काय ।
प्रश्न- सूत्र में 'त्रिविधेन' (तीन प्रकारसे) कहा ही है फिर 'मनसा' (मनसे) 'वाचा' ( वचनसे) 'कायेन' (कायसे) कहने से पुनरुक्ति (कहे हुए को पुनः कहना) होती है। या 'तीन प्रकार से' यह विशेषण 'मन, वचन, काय' का ही हो सकता है । यदि ऐसा मान लिया जाय तो इसका अनुभोहना रे ४३ त्रयु प्राश्ना छे : (१) त, (२) अस्ति, (3) अनुभाहित કૃત-પેાતાની ઈચ્છાથી પાતે કરવું
કારિત—ખીજી વ્યકિત પાસે કરાવવું.
અનુમેાદિત~જે સાવદ્ય વ્યાપાર કરી રહ્યો હાય, તેને સારૂં જાણવું.
એ બધા સાવધ વ્યાપાર ત્રણ કાણુ ત્રણ યાગથી ન કરે તે ત્રણ યુગ, मा छे - (१) भन, (२) वथन, ( 3 ) प्रश्न - सूत्रमा त्रिविधेन (त्र
अया
प्रभार) हेतु छे, पछी मनसा (मनथी),
उडवु)
वाचा ( वयनथी) कायेन (अयाथी) अहेवाथी पुनस्ति (उडेसाने अरे' मे विशेषाणु 'भन, वयन, आया' नुं न हो। राडे छे. માનવામા આવે તે એને અથ એવા થશે કે ૮ ત્રણ પ્રકારના
થાય છે આ જેએમ
(
