________________
अध्ययन ४ . ७ पजीवनिकायानां दण्डपरित्यागः
२२७
योंके दंड = दण्ड- हिंसा आदि को सयं = स्वयं नेव=न समारंभिज्जा = आरम्भ करे, नेव=न अन्नेहिं दूसरोंसे दंडं दण्डको समारंभाविज्जा = आरंभ करावे, दंडदण्डका समारंभंतेवि = आरम्भ करते हुओं को भी अन्ने= दूसरोंको न=नहीं समणुजाणेज्जा=भला जाने, जावज्जीवाए= यावज्जीवन-जीवनपर्यन्त तिविहं = कृतकारित अनुमोदनारूप तीन-करण - पूर्वक ( इस प्रकार ) तिविहेण = तीन प्रकारके मणेणं-मनसे वायाए = वचनसे कारणं कायासे न करेमि नहीं करूँगा, न कारवेमि = नहीं कराऊँगा, अन्ने = दूसरे करंतंपि = करनेवालेकोभी न समणुजाणामि भला नहीं समझँगा । भंते ! हे भदन्त ! तस्स = पूर्वोक्त उस दण्ड से पडिकमामि = पृथक होता हूँ, निंदामि = आत्मसाक्षी से जुगुप्सा करता हूँ, गरिहामि = गुरुसाक्षीसे गर्दा करता हूं (और) अप्पाणं- दंडसेवन करनेवाले आत्माका वोसिरामित्याग करता हूँ ॥ ६ ॥
टीका --- इत्येषां पूर्वोक्तस्वरूपाणां षण्णां जीवनिकायानां त्रसस्थावरलक्षणजीवसमुदायानाम्, दण्डयते - सारहीनः क्रियते आत्माऽनेनेति दण्ड: प्राणव्यपरोपणादिस्तम्, स्वयम् = आत्मना नैव=न कदापि समारभेत = विदधीत, नैव अन्यैः= स्वव्यतिरिक्तैः कैरपि जनैस्तद्वारेति भावः, दण्डम् उक्तलक्षणव्यापारं सामारम्भयेत्= कारयेत्, दण्डं समारभमाणान् = कुर्वाणान् अपि अन्यान् न समनुजानीयात् = अनुमन्येत । कियत्समयपर्यन्त ? मित्याह - ' जावज्जीवाए' इति, अत्र यावच्छन्दः परिमाणार्थको मर्यादार्थकोऽवधारणार्थकश्वाव्ययः, जीवनं जीवा ('जीव प्राणधारणे' अस्मात् 'गुरोश्च हल:' ( ३।३।१०३) इतिपाणिनिवचनेन स्त्रियामकारप्रत्यये स्त्रीत्वाट्टा 'ईहा, ऊहे ' स्यादिवत् ) तथा जीवया जीवामित्यर्थः ( ' ततोऽन्यत्रापि दृश्यते ' ) इति वचनबलाद् यावच्छन्दयोगे द्वितीयायाः प्राप्तावपि सौत्रत्वा तृतीया, तेन यावन्मम जीवनं तावदिति, जीवनं मर्यादीकृत्यार्थान्न केवलं मरणकाल
-1
जिससे आत्मा ज्ञान दर्शन चारित्र से रहित होजाय उस हिंसा आदि व्यापारको दण्ड कहते हैं। मुनि पूर्वोक्त छह कायोंके दण्डका यावज्जीव न स्वयं समारभ करे न दूसरोंसे करावे और न समारंभ करनेवाले
જેથી આત્મા જ્ઞાન દેન ચારિત્રથી રહિત થઈ જાય, એ હિંસા આદિ વ્યાપારને દંડ કહે છે મુનિ પૂર્વાંત છ કાર્યાના ૬ ડના યાવજ્જીવન પાતે ન સમાર’ભ કરે, ન ખીજાએ પાસે કરાવે અને સમારંભ કરનારા બીજાએની નુ
