________________
-
-
-
श्रीदशवैकालिकसूत्रे “ आशा नाम नदी मनोरथजला तृष्णातरङ्गाकुला, .. रागग्राहवती वितर्कविहगा धैर्यद्रुमध्वंसिनी । -- मोहाऽऽवर्तमुदुस्तराऽतिगहना प्रोत्तुङ्गचिन्तातटी,
___ तस्याः पारगता विशुद्धमनसो नन्दन्ति योगीश्वराः॥१॥” इति -- अपरं चाऽऽकर्णय
"विषयाशामहापाशाद् , यो विमुक्तः सुदुस्त्यजात् ।
स एव कल्पते मुक्त्यै नान्यः षट्शास्त्रवेद्यपि ॥१॥” इति, हे शिष्य ! एवं विषयभोगस्पृहाऽपि महतेऽनय कल्पते, किं पुनस्तदुप___“आशा, नदीके समान है, इसमें मनोरथरूपी जल भरा हुआ है; तृष्णाको तरंगे छलांगे मार रही हैं, रागरूपी ग्राह इसमें निवास करते हैं, नानाप्रकारके सोच-विचार ही इसमें पक्षी हैं, यह नदी धीरता-रूपी वृक्षको विध्वंस करनेवाली है, चिन्तारूपी इसका तट है, इसका पार करना बहुत कठिन है, जोमुनीश्वर इस नदीको पार कर लेते हैं वे हीसुखी होते हैं।॥१॥”
और सुनो- "विषयोंका आशापाशदुस्त्याज्य है । जो इस पाशसे मुक्त हो जाते हैं वेही मोक्ष-मार्गके अधिकारी होते हैं, अन्य नहीं; चाहे वह सभी शास्त्रोंके पारंगत क्यों न हो ! ॥१॥"
हे शिष्य ! इसप्रकार विषय भोगनेकी इच्छा भी महान् अनर्थको उत्पन्न करती है, तो विषयों के सेवनके विषयमें तो कहना ही क्या है?
આશા નદીના જેવી છે, તેમાં મનેરથરૂપી જળ ભરેલું છે તૃષ્ણના તર ગો ઉછળી રહ્યા છે, રાગરૂપી ગ્રાહ એમાં નિવાસ કરે છે, નાના પ્રકારના વિચારો તેમાં પક્ષીરૂપ છે, એ ધીરતારૂપી વૃક્ષને ધ્વસ કરવાવાળી છે. ચિન્તા એનું તટ છે એ નદીને પાર કરવી અત્યંત કઠિન છે, જે મુનીશ્વર એ નદીને પાર ४२ छे ते सुभी थाय छ,” (१) मने वजी श्रव! ४।
વિષને આશાપાશ ૯ત્યાજ્ય છે જેઓ એ પાશથી મુક્ત થઈ જાય છે તેઓ જ મોક્ષમાર્ગના અધિકારી બને છે–બીજા નહિ, પછી ભલે તેઓ બધા शोना पा२ गत म न डाय ?" (१)
હે શિષ્ય! એ રીતે વિષય ભોગવવાની ઈચ્છા જ મહાન અનર્થને ઉત્પન્ન કરે છે, તે વિષયના સેવનની બાબતમાં તે કહેવું શું ? બસ, તુ સમજી લે
