________________
[४८७]
. श्रात्म-परारम्भादि वर्णन संस्कृत छाया-प्रश्न-जीवा भगवन् ! किंमात्मारम्भार, परारम्भाः, तदुभयारम्भाः, अनारम्भाः !
उत्तर-गौतम सन्त्येकका जीवा प्रात्मारम्भा श्रपि, परारम्मा अपि, तदुभयारम्भा अपि, नो अनारम्भाः । सन्येकका वीवा लो श्रात्मारम्भाः, नो परारम्भा नो उभयारम्भाः, अनारम्भाः ।
प्रश्न-तत् केनार्थेन भगवन् ! एवमुच्यते-सन्सेकका मौका श्रात्माम्भा अपि, 'एवं प्रत्युच्चारयितव्यम् ?
उत्तर-गौतम ! जीवा द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा- संसारसमा पनकाश्च, असंसारसमापनकाश्च । तत्र ये ते असंसारसमापनकास्ते सिद्धाः, सिद्धा नो अात्मारम्भा: यावत् अनारमाः । तत्र ये ते संसारसमापनकास्ते द्विविधाः प्रज्ञता , तद्यथा- संयताश्च, असंयताश्च । तत्र ये ते संयतास्ते द्विविधाः प्रज्ञप्ताः । तद्यथा-प्रमचसंयताश्च, अप्रमत्तसंयताश्च । तत्र ये ते अप्रमत्तसंयतास्ते नो अात्मारम्भाः, नो परारम्भाः, यावत् अनारम्भाः । तत्र ये ते प्रमत्तसंयतास्ते शुभ योग प्रतीत्य नो अस्मारम्माः , नो परारम्भाः, यावत् अनारम्भाः । अशुभं योगं प्रतीत्य आत्मारम्मा अपि, यावत् नो अनारम्भाः । तत्र ये ते असंयतास्ते अविरति प्रतीत्य आत्मारम्भा अपि, यावत् नो अनारम्भाः । तत् तेनार्थेन गौतम ! एवमुच्यते-'सन्त्येकका जीवा यावत् अनारम्भाः'
मूलार्थ-प्रश्न-भगवन् ! क्या जीव आत्मारंभ है, परारंभ हैं, उभयारंभ हैं, या अनारंभ हैं ?
