Page Text
________________
: २८६ : स्वार्थविवरणदीपिका । एकत्रिंशत्तमसू० टी० शमादयोऽपि क्षायोपशामिकाः केवलिनि नाभ्युपगम्यन्त ५५, अपकणिसमेतद्वितीयापूर्वकरणभाविधर्मसंन्यासकाल एव तन्नाशात् । किन्तु क्षायिका विलक्षगा इति मत्याद्यभावे शमाधभावोऽपि स्यादित्यह परमार्थानामुपाल-भः । इदं तु स्थात् मत्यादयः क्षायोपशामिकाः केवलिनि मा भूवन्, क्षायिकास्तु केवलज्ञानसमकक्षा भवन्तु केवलज्ञानावरणक्षये मतिज्ञानावरणादीनामपि क्षयस्थ ध्रुवत्वात् , अयं तु दोषः सूर्याभिभूतान्यतेजोईया तेन दुष्परिहरः, क्षायिकत्वेनोभयो वानुभवतोल्यात् । द्वस्त्रिोक्त्या श्योपशमभावभावनानां मत्यादिचतुर्मानानां-" अरहा जिणे केली खीजाभिणिवाहियणाणावरणे खीणसुअगाणावरणे सीओहिणाणावरणे खीणमणपजणाणावरणे खाणकेवलणाणावरणे" इत्यनुयोगद्वारोक्त्या क्षीणज्ञानावरणपञ्चके केवलिनि मत्यादिज्ञानावरणीयकर्मणामेवाभावेन केषां क्षयोपशमस्यादिति तदभावनाऽभावादित्यर्थः । शमवीर्यसुखितत्वादीनामपि नाशप्रसङ्गादिति यदनिष्टापादनं प्राकृतं तदपीपस्या परिहरति-शमादयोऽपि क्षायोपशमिका केवलिनि नाभ्युपगम्यन्त एवेति । तत्र हेतुमाह-क्षपक श्रेणि
गतेत्यादि । तन्नाशादिति बायोपशमिकशमादिनाशादित्यर्थः । उक्तञ्च ज्ञानपिन्दौअत एव द्वितीयापूर्वकरणे तात्तिकधर्मसंन्यासलाभे क्षायोपशमिकाः शमादिधर्मा अपि अपगच्छन्तीति तत्र तेत्र हरिभद्राचार्यनिरूपितमिति" । अत्र तत्र तत्रेति योगदृष्टिसमुच्चयादावि. वर्थः । तथा च तत्पा:-द्वितीयापूर्वकरणे प्रथमस्तात्विको भवेदिति, तट्टीका प्रथमः धर्मसंन्याससंज्ञितः सामर्थ्य योगः ताचिकः पारमार्थिको भवेत् क्षपक श्रेणियोगिना, क्षायोपशमिकक्षान्त्यादिधर्मनिवृत्तेरिति । मतिज्ञानाधावरणपञ्चकक्षये एकमेव केवलज्ञानमुत्पघते यतः केवलज्ञानावृत्तिज्ञानत्वव्याप्यजात्यवच्छिन्नं प्रति फेवलज्ञानावरणस्य हेतुत्वातदानी तदभावान तदुत्पत्तिरिति नैककालावच्छिन्नतत्सामानाधिकरण्यं केवलज्ञानस्येति साम्प्रदायि. कानाम्मतमुपदयितुं भूमिकामारचयति-इदं तु स्यादित्यादि । क्षायोपशमिकमत्यादिकम्प्रति क्षयोपशमस्य कारणत्वेन केवलिनि मत्याचावरणक्षयोपशमस्याभावात्तत्कार्यभूताः क्षायोपशमिका मत्यादयो मा भूवन्, किन्तु क्षायोपशमिकमतिज्ञानविलक्षणा ये क्षायिका मस्थादयस्ते क्षायिकत्वात्केवलज्ञानसमकक्षाः किन भवेयुः, तदानीमावरणमात्रविलये केवलज्ञानकारणकेवलज्ञानावरणक्षयवन्मतिज्ञानादिकारणमतिज्ञानाधावरणक्षयस्यापि नियमेन भावादित्यर्थः, नन्दम्भूता मतिज्ञानादयस्वदानी जायमाना अपि सूर्याभिभूतान्यतेजोव. स्केवलज्ञानाभिभूता एवेत्यनभिभूतमतिज्ञानादिसाहित्यं न केवलज्ञानस्येति तत्साहित्यप्रसङ्गलक्षणदोषो न भवतीत्यत आह-अयन्तु दोष इति । प्रकृष्टप्रकाशत्वेन सूर्यतेजसो पलववेन दुवैलानां नक्षत्रादीनामभिभवस भवेऽपि क्षायिकत्वेन सभषलत्याविशेषादि केवलज्ञानेन मत्यादीनामभिभवस्तर्हि मत्यादिभिरपि केवलज्ञानस्याभिभवो भवेत् , यदि वा मत्यादिमिन केवलज्ञानस्याभिभवस्तर्हि केवलेनापि न मत्यादीनामभिभव इति यादृशं केवलज्ञानं तादृशमेव मत्लादिज्ञानमिति तसाहित्य तस्य दुपरिहरमेवेलाह-क्षायिकत्वेनति, उभयोः
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |