________________
मैयद्योतिका टीका . . .५३ वनषण्डादिकवर्णनम् हे गौतम ! 'णो इणढे सटे' नायमर्थः समर्थः, नहि तेषां तृणानां मणीनां च शिविकादि पद सदृशः, शब्द: किन्तु ततोऽपि विलक्षण एव । पुनश्च गौतमो वीणामधिकृत्य पृच्छति-'से जहा णामए' इत्यादि तद्यथानामकम् 'वेया. लियाए वीणाए' वैतालिक्या वीणापा: मातः सन्ध्यायां वा लोकानां श्रोतृणां पुरतो या वादनायोपस्थाप्यते सा किळ मालपाठिका तासाभावेऽपि च वाद्यते, विताले-तालासावे सति भवति या सा वैतालिकी तस्या वैतालिक्या वीणायाः 'उत्तर मंदामुच्छियाए' उत्तरमन्दामूर्छितायाः, मूर्छन मूर्छा सा सञ्जाता अस्या इति मूर्छिता, उत्तरमन्दाया-उत्तरमन्दाभिधानया मूर्छनया गन्धार-स्वरान्तर्गत्या सप्तम्या मूर्छिता, उत्तरमन्दामूर्छिता, अयमर्थ:-गान्धार स्वरस्य सप्तमर्छना भवन्ति, तथाहिहे भदन्त ! यदि पूर्वोक्त रथ के शब्द जैसा शब्द नहीं होता है तो क्या अष आगे कहे जाने वाली बीणा के जैसा शब्द होता है क्या? वही दिखलाते है 'से जहाणालए वेथालियाए वीणाए उत्तरमंदा मुच्छियाए अंके सुपरहिवाए' हे अदन्त जैली वैतालिको प्रातः अथवा सन्ध्या के समय जा वीणा सुननेवाले लाशो के समक्ष बजाने के लिये उप. स्थित की जाती है। वह मङ्गलपाठिकावोणा ताल के अभाव में भी वजायी जाती है अतः पिताल में बजायी जाने के कारण उस्म वीणा का नाम वैतालिकीवीणा कहा गया है वह पैतालिकी वीणा जत्र उत्तर मन्दा नामकी मूछना ले-गान्धार घर के अन्तर्गल सप्तमी मूच्छना से युक्त होती है तब वह उत्तर मन्दार मूच्छिता कही गई है, इसका समटे' गीतम ! म मय समय नथी. प्रसुश्रीन! याप्रमाणेने। उत्तर सासणीन વિનયપૂર્વક ફરીથી શ્રીગૌતમસ્વામી પ્રભુશ્રીને પૂછે છે કે હે ભગવદ્ જે ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણેના રથના શબ્દ જે તેને શબ્દ નથી તે શુ આગળ કડેવામાં આવનારી વિણાને જે શબ્દ હોય છે. તે શબ્દ એ તૃગ મણિયને सय छ १ से प्रश्न उपस्थित २di श्रीगीतमयामी ४३ छ'से जहाणामर वेयालियाए वीणाए उसरमदामुच्छियाए अ के सुपइद्रियाए' 3 समन् वैत.. લિકી અર્થાત તાલવગરની અર્થાત સવારે અથવા સાંજના સમયે સાંભળનારા લકાની સન્મુખ જે વીણા વગાડવા માટે ઉપસ્થિત કરવામાં આવે છે. તે મંગલ પાઠિકાવીણા તાલના અભાવમાં પશુ વગાડય છે. તેથી વિતાલમાં વગાડવાના કારણે એ વીણાનું નામ વૈતાલિકી વીણા કહેવામાં આવે છે એ વૈતાલિકી વીણા
જ્યારે ઉત્તર મંદા નામની મચ્છનાથી ગાંધાર સ્વરની અંતર્ગત સાતમી મૂર્છાનાથી ઉત હોય છે, ત્યારે તેને ઉત્તર મંદાર મૂચ્છિતા કહેવામાં આવે છે. આ
