________________
प्रमेयधोतिका टीका प्र.३ ३.३.४९ वानव्यन्तरदेवानां भवनादिकप ७८३ गं भंते ! उत्तरिल्ला पिसाया देश परिवसति?' इत्यादि सर्व प्रश्नोत्तरं दक्षिणात्य पिशाचदेववदेव वक्तव्यम्, विशेषतस्वयं यत्ते मन्दरस्य दक्षिणे परिवसन्ति, एते मन्दरस्य उत्तरे परिवसन्ति, पुनश्च तत्र कालनामा पिचाचेंन्द्रः पिशाचराजा, अत्र तत्स्थाने महाकालः पिशाचेन्द्रः पिशाचराजः, इति वक्तव्यम्. पर्षद्वक्तव्यसाऽपि कालवदेव वाच्येति । _ 'एवं णिरंतरं जाव गीयजसस्स' एवमनेनैव प्रकारेण निरन्तरम्-अन्तरवर्जितं क्रमेण यावद् गीतयशसः काळमहाकालवत् सर्वा वक्तव्यता पठनीया यावत्पदेन भूतेन्द्रमुरूपप्रतिरूपतीन्द्र द्वयादारभ्य गीतयशोगन्धर्वेन्द्र मन्धर्वराजपर्यन्तं सर्व वर्णनं दाक्षिणात्य पिशाचेन्द्र कालमहाकाळवदेव वाच्यम् । पर्षद्वक्तव्यतापि तत्सदृशैव वाच्या नवरम्-इन्द्रेषु नानात्वं बक्तव्यम् तदाह-गाशद्वयेनजगरा पन्नत्ता' कहि णं भंते ! उत्तरिल्ला पिलाया देवा परिवति' इत्यादि प्रश्नोत्तर-दक्षिणात्यपिशाचों के जैसा ही है अन्तर इतना ही है कि दाक्षिणात्यपिशाचदेव मेरु के दक्षिण में रहते है और उत्तरदिशा के पिशाचदेवमेरुके उत्तर में रहते है । तथा इनका इन्द्र महाकाल है इस महाकाल की परिषदा की वक्तव्यता भी दक्षिण दिश्वती फाल की परिषदा के ही जैसी है 'एवं पिरंतरं जाच गीयजसन' जिल्ला प्रकार से यह दक्षिण दिग्वती और उत्तरदिग्दत्ती पिशाचों की बक्तव्यता प्रकट की कही गई है, इसी प्रकार की वक्तव्यता भूतों से लेकर गंधर्व देवों के इन्द्र गीतयश तक की है ऐसा जानना चाहिये इस वक्तव्यता में अपने २ इन्द्रों को लेकर ही भिन्नता है । इन्द्रों की भिन्नता दो गाथाओं से इस प्रकार से कही है पिशाचों के इन्द्र काल महाकाल है और भूतों के इन्द्र का नाम स्तुरूप और प्रतिरूप है अर्थात् पिशायभा२ हेवानु' ५५ सम वेवु नये २ 'कहि ण भंते ! उत्तरि ल्लाण पिसायागं भोमेज्झा णगरा पण्णता, कहि ण भंते उत्तरिल्ला पिसाया देवा परिवति' विगैरे प्रश्नोत्तरे। दक्षिस ना पिशायमानी भरा છે. ફકત ફેરફાર એટલેજ છે કે દક્ષિણ દિશાના પિશાચ દેવ મેરની દક્ષિણમાં રહે છે, અને ઉત્તર દિશાના પિશાચદેવ મેરૂની ઉત્તર દિશામાં રહે છે. તથા તેમને ઇન્દ્ર મહકાળ છે. આ મહાકાળની પરિષાનુ કથન પણ દક્ષિણ દિશાના
सनी परिषदाना थन प्रभारी छ. 'एव गिरतरं जाच गीयजमस्स' પ્રમાણે આ દક્ષિણ દિશાના તથા ઉત્તર દિશાના પિશાચેનું કથન કહેવામાં આવેલ છે, એજ પ્રમાણેનું કથન ભૂતોથી લઈને ગંધર્વ દેવોના દ્રગીત ૧ સુધીનું છે તેમ સમજવું. આ સઘળા કથનમાં પિત પિનના ઈન્દ્રો
