________________
प्रमेयचोतिका टीका प्र.३ उ.३ २.४४ रुयकर्णद्वीपनिरूपणम् प्राप्ताः अयं भावः एतेषां हयकर्णगजकर्णगोकर्णशष्कुलीकर्णानां चतुर्णा द्वीपानां परतो यथाक्रमम् उत्तरपौरस्त्य-दक्षिणपौरस्त्य दक्षिणपाश्चात्य विदिक् चरमान्तात् पञ्चयोजनशतानि लवणसमुद्रमवगाह्य पञ्चयोजनशतायामविष्कम्भा एकाशीत्यधिक पञ्चदशयोजनसतपरिक्षेपाः पद्मवरवेदिका वनषण्डमण्डित बाखमदेशा जम्बुद्वीप वेदिकान्तात् पञ्चयोजनशनपमाणान्तरा आदर्शमुख-मेण्दमुखाऽयोमुखनामान श्वत्वारो द्वीश वक्तव्याः, तथाहि-हयकर्ण द्वीपस्य परत आदर्शमुखो द्वीपः १, गजकर्णद्वीपस्य परतो मेंण्मुखो नामद्वीपः२, गोकर्णद्वीपस्य परतोऽयोमुखो नाम द्वीपः ३, शष्कुलीकर्ण द्वीपस्य परतो गोमुखनामको द्वीपो दर्तते ४ । अत्र
आयाम विखंभेणं' लम्बाई और चौड़ाई में पांच सौ योजन का है। 'आयंसमुदाणं छ सया' आदर्श मुख आदि द्वीपों का छ सौ योजन का अवगाहन लवण समुद्र में है। इस कथनका तात्पर्य ऐसा है-हयकर्ण गजकर्ण गोकर्ण और शकुलीकण इन चारों द्वीपों के बाद जो उत्तर पौरत्यादि विदिशाओं के चरमान्त से पांच पांच सौ योजन लक्षण समुद्र के अवगाहन से आदर्श मुख, मेढ़मुख, अयोमुख और गोमुख नाम के द्वीप है वे पांच पांच सौ योजन के लम्बे चौडे हैं । इनकी परिधि का प्रमाण पन्द्रह सौ इक्यासी योजन का है। ये सवदीप पावर वेदि. काओं एवं वन खण्डों से मण्डित बाह्य प्रदेशों वाले हैं तथा जम्बद्रीप की वेदिका के अन्त ले पांचसो योजन के अन्तर में ये व्यवस्थित है इसतरह-हयकर्ण द्वीप से आगे आदर्श मुख द्वीप हैं, गजकर्ण से आगे मेढमुख द्वीप है. गोकर्ण द्वीप से आगे अयोमुख द्वीप है। और शप्कुलकर्ण से आगे गोमुख द्वीप है। इसी तरह इन आदर्श मुख आयामविक्खभेग' मा पा पांयसे। याननी छे. 'आयसमुहाणं छसया' આદર્શમુખ વિગેરે દ્વીપનું અવગાહન લવણ સમુદ્રમાં છ સો જનનું છે.
मा थनन तात्५य स छ । यम, १४४, गेय भने श. ખુલીકર્સ આ ચારે દ્વીપોની પછી જે ઉત્તર પરરત્યાદિ વિદિશાઓના ચરમાતથી પાંચ પાંચસો જન લવણ સમુદ્રમાં અવગાહન કરવાથી આદર્શન મેઢમુખ અમુખ અને મુખ નામના દ્વીપ છે તે બધા પાંચસો પાંચસો જનની લંબાઈ પહોળાઈ વાળા છે. તે બધાની પરિધિનું પ્રમાણ પંદરસે એક્યાસી
જનનું છે. આ બધા દ્વીપ પધવર વેદિકાઓ તથા વનણંડાથી મંડિત બાહ્ય પ્રદેશ વાળા છે. તથા જંબુદ્વીપની વેદિકાના અંતથી પાંચસો જનના અંતરમાં વ્યવસ્થિત છે. આ રીતે હયકર્ણ હીપની આગળ આદર્શ મુખ દ્વીપ છે ગજકર્ણ દ્વીપની આગળ મેઢખ દીપ છે. ગોકર્ણદ્વીપની આગળ અમૃખ દ્વીપ છે. અને શક્કલકર્ણની આગણ મુખ દ્વીપ છે. એ જ પ્રમાણે આ આદર્શરુખ
