________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३ उं. ३ सु. २६ पक्षीणां लेश्यादिनिरूपणम्
ઈન્દ્ર
भवन्ति काययोगिनो वा भवन्तीति प्रश्नः भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम! 'तिविहा वि' त्रिविधा अपि भवन्ति, ते पक्षिणो मनोयोगिनोऽपि भवन्ति वचोयोगिनोऽपि भवन्ति तथा काययोगिनोऽपि भवन्तीत्युत्त रम् | उपयोगद्वारे प्रश्नमाह - ' ते ' इत्यादि, 'ते र्ण भंते ! जीवा' ते खलु भदन्त ! पक्षिणो जीवाः 'किं सागारोवउत्ता अनागारोवउत्ता' किं साकारोपयुक्ता अनाकारोपयुक्ता वा भवन्तीति प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! ' सागारो उत्तावि अनागारोवडचा वि' साकारोपयुक्ता अपि भवन्ति ते पक्षिणो जीवास्तथा - अनाकारोपयुक्ता अपि भवन्तीति । उत्पादद्वारे आह- 'ते भंते! जीवा' ते खलु मदन्त ! पक्षियो जीवश: 'कओ उदवज्जेति' कुतः कस्मारस्थानादागत्य अत्र-पक्षियोनौ समुत्पद्यन्ते, 'किं नेरइए हिंतो उबवज्जंति' कि नैरहे भदन्त ! वे जीव पक्षी क्या मनयोगी होते हैं ? या वचन योगी होते हैं ? या काययोगी होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु श्री कहते हैं - 'गोयमा ! तिविहा वि' हे गौतम! वे तीनो योगवाले होते हैं । मनोयोग वाले भी होते हैं वचन योग वाले भी होते हैं और काययोग वाले भी होते हैं' 'ते णं भंते! जीवा किं सागारोवसा अनागारोवउत्ता' हे भदन्त ! वे जीव क्या साकारोपयोग वाले होते हैं या अनाकारोपयोग वाले होते हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं 'शोमा ! लागायउता वि अनागारोवत्ता वि' हे गौतम! वे जीव साकारोपयोग वाले भी होते हैं और अनाकारोपयोग वाले भी होते हैं । 'तेणं भंते! जीवा कओ उववज्र्ज्जति' ये भदन्त ! किल योनि में से आकर के यहां जीव पक्षिरूप से उत्पन्न होते हैं ? 'किं नेरइरहितो बच० ' क्या नैरयिकों में से તે જીવા-પક્ષિયે શું મનાયેાગવાળા ઢાય છે ? કે ચનયેગવાળા હાય છે? અથવા કાયચેાગવાળા હાય છે ? આા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમસ્વામીને उ छे ! गोयमा ! तिविहा वि' हे गौतम! तेथे प्राश्ना योगवाजा હાય છે. અર્થાત્ મનેાચેાગવાળા પણ હોય છે, વચનચેગવાળા પણુ હોય છે. અને કાયયેાગવાળા પણુ હાય છે ફરીથી. ગૌતમસ્વામી પૂછેછે કે તે નૅ भते जीवा किं खागारोवत्ता अनागारोवउत्ता' से लगवन् ! ते भवे। शु સાકાર પચેગ વાળા હાય છે ? કે મનાારાપયેગવાળા હાય છે, તે ળ भते जीवा कओ उववज्जंति' हे भगवन् ! ते योनिमांथी भावाने सहियां पक्षि पद्याथी उत्पन्न याय छे ? 'कि' नेरइएहि तो उववजति' शु નૈયિકામાંથી ગાવીને તે જીવા પક્ષિ પણાથી ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા