________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३ उ. २ स्. १७ नारकजीवोत्पातनिरूपणम्
२२५
कुर्यात् तदा ते सर्वे नारका नरकाद् नोदवृत्ता भवेयुरितिभावः । ' जाव अहे सतमाएँ' यावदधः सप्तम्याम् एवं रत्नप्रभावदेव शर्करामभा बालकामभा पङ्कपमा धूमप्रभाः तमःमभा तसस्तमात्रा पृथिवीष्वपि यदि प्रतिसमयमसंख्याता नारका अपहृता भवेयुस्तदा असंख्यातोत्सर्पिण्यवसर्पिणी कालेनापि नारकाणां ततो निःसारणं न संभवतीति ज्ञातव्यमिति ॥
सम्मति नारकाणां शरीरवरिमाणपतिपादनार्थमाह- 'हमी से णं भंते 1 इत्यादि, 'इसीसे णं भंते' एतस्यां खलु भदन्त ! 'स्यणप्पभाए पुढवीए' रत्न मायां पृथिव्याम् 'नेरइयाण के महालिया सरीरोगाहणा पत्रत्ता' 'नेरयिकाणां fareedairaniना मज्ञता - कथितेति प्रश्नः भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि होगा - वर्तमान में भी ऐसा होना नहीं है- परन्तु ऐसा जो कहा गया है वह उनकी असंख्यात संख्या को पुष्ट करने के लिये ही कहा गया है 'जाव अहे खसमाए' रत्नप्रभा के नारकों की तरह ही शर्कराप्रभा बालुकाप्रभा, पङ्कप्रया, धूमप्रभा, तमःप्रभा, और तमस्तमःप्रभा पृधिवियों में से भी यदि प्रत्येक समय में असंख्यात उत्सर्पिणी काल और असंख्यात अवसर्पिणी काल भी समाप्त हो जावे पर वे जीव वहां से कभी भी पूरे नहीं निकाले जा सकते हैं ।
-
अथ नारकजीवों के शरीर का परिमाण प्रतिपादन करते हैं'इमीसे णं भंते!' हे मदत ! इस 'रयणपभाए पुढवीए' रत्नप्रभा पृथिवी में 'नेरयाण के महालिया सरीरोगहणा पन्नत्ता' नेरधिक जीवों की शरीरवगाहना कितनी बड़ी कही गई है ? उत्तर में प्रभु कहते हैंનથી, પરંતુ આ જે કથન કરેલ છે, તે તેઓની અસંખ્યાત સંખ્યાને પુષ્ટ ४२वा भाटे ४ हे छे. 'जाब असत्तमाए '
રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારકેાના કથન પ્રમાણે જ શર્કરાપ્રભા, વાલુકાપ્રભા, પકૅપ્રભા, ધૂમપ્રભા, તમ પ્રભા અને તમસ્તમપ્રભા પૃથ્વીયેામાં પણ જો પ્રત્યેક સમયમાં અસંખ્યાત અસખ્યાત નારક જીવાને બહાર કહેાડવામાં આવે તે તેવી રીતે બહાર કહાડતાં કહાડતાં ભલે અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણીકાળ અને અસંખ્યાત અવસર્પિણી કાળ પણ સમાપ્ત થઈ જાય પરંતુ તે જીવા ત્યાંથી કયારેય
પણ પૂરા મહાર કહાડી શકતા નથી.
હવે નારક જીવેાના શરીરનાં પરિમાણુ પ્રમાણુનું भावे छे. 'इमीसे ण' भते !' हे भगवन् । रत्नअला के महालिया सरीरोगाहणा पण्णत्ता' हे भगवन् नैरयि અવગાહના કેટલી મેાટી કહેલ છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં जो० २९
પ્રતિપાદન કરવામાં पृथ्वीमा 'नेरइयाणं लवाना शरीरोनी ગૌતમસ્વામીને
પ્રભુ
