________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र० २
नपुंसकानां सिथितिनिरूपणम् ५४५ कालओ केवच्चिरं होई ? गोयमा ! खेत्तं पडुच्च जहन्नेणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं पुवकोडिपुहुत्तं, धम्मचरणं पडुच्च जहन्नेणं एक्कं समय उक्कोसेणं देसूणा पुव्वकोडी। एवं कम्मभूमिगभरहेरचयपुब्वविदेहावरविदेहेसु वि भाणियव्वं । अकम्मभूमिगमणुस्सणपुंसएणं भंते ! अकम्मभूमिगमणुस्सणपुंसएत्ति कालओ केवच्चिरं होई गोयमा ! जम्मणं पडुच्च जहन्नणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं मुहुत्त पुहत्तं साहरणं पडुच्च जहन्नेणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं देसूणा पुवकोडी । एवं सब्वेसिं जाव अंतरदीवगाणं' || सू० १५ ॥
छाया-नपुसकः खलु भदन्त ! नपुंसक इति कालतः कियच्चिरं भवति ? गौतम ! जघन्येनैक समयमुत्कर्पण तरुकालः नैरयिकनपुंसकः खलु भदन्त ! नैरयिकनपुंसक इति कालतः कियच्चिरं भवति ? गौतम ! जघन्येन दशवर्पसहस्राणि, उत्कर्पण त्रयस्त्रिंशत्सागरोपमाणि ! एवं पृथिव्याः स्थितिर्भणितव्या ! तिर्यग्योनिकनपुंसकः खलु भदन्त ! तिर्यग्योनिकनपुंसक इति कालतः कियच्चिरं भवति ? गौतम ! जघन्येनान्तर्मुहूर्तमुत्कर्षेण वनस्पतिकालः, एवमेकेन्द्रियनपुंसकस्य खलु वनस्पतिकायिकस्यापि एवमेव । शेपाणां जधन्येनान्तर्मुहूर्तमुत्कयणासंख्येयं कालम् असंख्यात उत्सर्पिण्यवसर्पिण्यः कालतः, क्षेत्रत असंख्येया लोकाः द्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियनपुंसकानां च जघन्येनान्तर्मुहूर्तमुत्कर्पण संख्येयं कालम् । पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकनपुंसकः खलु भदन्त ! पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक इति कालनः कियच्चिरं भवति ? गौतम ! जघन्येनान्तर्मुहूर्तमुत्कर्षेण पूर्वकोटिपृथक्त्वम् । एवं जलचरतिर्यक्चतुष्पदस्थलचरोर परिसर्पभुजपरिसर्पमहोरगाणामपि । मनुष्यनपुंसकस्य खलु भदन्त ! मनुप्यनपुंसक इति कालतः कियच्चिरं भवति १ गौतम ! क्षेत्र प्रतीत्य जघन्येनान्तर्मुहूर्तमुत्कर्पण पूर्वकोटिपृथक्त्वम् । धर्मचरणं प्रतीत्य जघन्येनैक समयमुत्कर्पण देशोना पूर्वकोटिः, एव कर्मभूमिकभरतैरवतपूर्व विदेहापरविदेहेषु अपि भणितव्यम् । अकर्मभूमिकमनुष्यनपुंसकः खलु भदन्त ! अकर्मभूमिकमनुष्यनपुंसक इति कालतः कियच्चिरं भवति गौतम ! जन्मप्रतीत्य जघन्येनान्तर्मुहूर्त्तमुत्कर्षण मुहूर्तपृथक्त्वम् । संहरणं प्रतीत्य जघन्येनान्तर्मुहूर्त्तमुत्कर्पण देशोना पूर्वकोटि एवं सर्वेषां यावदन्तरद्वीपकानाम् ॥१५॥
