Page Text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र० २
पुरुषाणामन्तरकालनिरूपणम् ४९३
ततोऽपि मृत्वा कस्यचिदपि अकर्मभूमिकत्वेन भूयोऽपि उत्पादाद् एतावत्कालमन्तरं भवति, देवभवाच्च्यवनानन्तरमकर्म भूमिष्वव्यवधानं मनुष्यत्वेन तिर्यक्सपिञ्चेन्द्रियत्वेन वा उत्पादी संभवादपान्तराले कर्मभूमिकेषु जन्म गृहीत्वा ततो मृत्वा अकर्म भूमिकेषूत्पादस्य कथनं कृतमिति । उत्कर्षतो वनस्पतिकालमन्तरं भवति । 'संहरणापेक्षया जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तमन्तरम्, अकर्मभूमितः ' कर्मभूमिषु' संहृत्यान्त मुहूर्त्तमात्रकालानन्तर संहर्त्तु स्तथाविधबुद्धिवैपरीत्यादिभावेन भूयस्तत्रैवान्यनसभवाज्जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तकाल प्रतिपादितम् ' उत्कर्षेण वनस्पतिकालं 'यावदन्तरं भवति, यत एतावत्कालादनन्तरमकर्म भूमिपुत्पत्तिवत् संहरणमपि नियम' भवति । एवं सामान्यतोऽकर्मभूमिकमनुष्य पुरुषवत् विशेषचिन्तायां हैमवतैरण्यवत हरिवर्ष रम्यकवर्षदेव कुरूत्तरकुर्वन्द्वी परूपेष्वकर्म भूमिषु जातानां मनुष्यपुरुषाणां जन्मतः संहरणतश्च, जघन्यत उत्कर्षतश्चान्तरं सामान्या कर्म भूमिकमनुष्यपुरुषाणामिव वक्तव्यमिति ।
से उत्पत्ति हो जाता है, इस अपेक्षा से इतने काल का अन्तर कहा गया है क्योंकि देव भव से व्यव कर सीधा विना व्यवधान के कर्मभूमियों में मनुष्यपने से अथवा तिर्यक् - संज्ञिपञ्चेन्द्रियपने से उत्पत्ति नहीं हो सकती है इसलिये बीच में एक भव कर्मभूमियो में जन्म ले करके फिर वहा से मरने पर अकर्मभूमियों में उत्पन्न होने का कहा है । उत्कर्ष से वनस्पति काल का अन्तर होता है सहरण की अपेक्षा जघन्य से अन्तर्मुहूर्त का अन्तर होता है क्योंकि किसी पुरुष का कोई देव विशेष संहरण करके कर्मभूमि में ले जावे फिर अतर्मुहूर्त
1
काल के बाद उसकी बुद्धि में परिवर्तन होने से फिर उसे अकर्मभूमिमें लाकर रख देवे उस अपेक्षा से जघन्य अन्तर अन्तर्मुहूर्त का कहा है । और उत्कर्ष से वनस्पति काल का अन्तर होता है क्योंकि इतने काल के बाद अकर्म भूमि में उत्पत्ति के जैसा संहरण भी नियम से होता है । इसी प्रकार सामान्य अकर्म भूमिक मनुष्यं पुरुष के जैसे विशेष जो हैमवत ऐरण्यवत हरिवर्ष रम्यकवर्ष देवकुरु उत्तरकुरु अन्तर द्वीप इन अकर्म भूमियों के
પુરુષ પણાથી ઉત્પત્તિ થઇ જાય છે આ અપેક્ષાથી આટલા કાળનુ અંતર કહ્યુ છે કેમકે દેવભવથી રચવીને સીધા વ્યવધાન વિના અકમ ભૂમિયામાં મનુષ્ય પણાથી અથવા તિ સન્ની પ’ચે. ન્દ્રિય પણાથી ઉત્પત્તી થઈ શકતી નથી તેથી વચમાં એકભવ કમ ભૂમિયામાં જન્મ લઈ ને તે પછી ત્યાથી મર્યો માદ અકર્મ ભૂમિયામાં ઉત્પન્ન થવાનુ કહ્યું છે. ઉત્કૃષ્ટથી વનસ્પતિ કાળનું અંતર હાય છે. કેમકે--કોઈ પુરુષને કઈ દેવ વિશેષ સહરણ કરીને કભૂમિમા લઇ જવામાં આવે અને તે પછી અંતર્મુહૂત કાળ પછી તેની બુદ્ધિમાં પરિવર્તન થવાથી પાછા તેને અકમ ભૂમિ માં લાવીને રાખી દેવામાં આવે તે અપેક્ષાથી જઘન્ય અંતર અંતર્મુહૂતનુ કહ્યુ છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી વનસ્પતિકાળનું અંતર હેાય છે કેમકે—આટલા કાળ પછી અકમ ભૂમિમાં ઉપત્તિની માફ્ક સહરણુ પણ નિયમથી થાય છે. એજ પ્રમાણે એટલે કે સામાન્ય અકર્મ ભૂમિના मनुष्य पुरुषनी नेम विशेष लेगी डैभवत, मेरएयवत, श्विर्ष, रम्यम्वर्ष, हेवड्डु,
| SR No. | 010388 |
| Book Title | Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 693 |
| Language | Hindi, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 44 MB |