Page Text
________________
४७६
जीवामिगमसूत्रे
अयं भावः — तिर्यग्योनिक पुरुषाणामवस्थानं यथा तिर्यग्योनिकस्त्रीणां कथितं तथैव ज्ञातव्यम् तथाहि-तिर्यग्योनिक पुरुपस्तिर्यगपुरुषत्वमपरित्यजन् जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तमात्रम् तदनन्तरं मृत्वा गत्यन्तरे वेदान्तरे वा संक्रमात् । उत्कर्षतस्त्रीणि पल्योपमानि - पूर्व कोटिपृथक्त्वाभ्यधिकानि, तत्र पूर्वकोटिपृथक्त्वं सप्तभवा: पूर्व कोट्यायुपः पूर्वविदेहादौ त्रीणि पल्योपमानि अष्टमे भवे देवकुरूतरकुरुषु । विशेषचिन्तायां तु जलचरपुरपो जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् तदनन्तरम् तिर्यग्योन्यन्तरेगत्यन्तरे वेदान्तरे वा संक्रमात् उत्कर्षतः पूर्वकोटिपृथक्त्वं पूर्व कोट्यायुः समन्वितस्य भूयो भूयमें जैसी संस्थिति कही गई है वैसी सस्थिति यहां पर भी कह लेनी चाहिये, और यह संस्थिति प्रकरण जलचर स्थलचर खेचर तिर्यग्योनिक पुरुष के संस्थिति प्रकरणतक यहां कहना चाहिये, इसका स्पष्टीकरण इस प्रकार से है -- तिर्यग्योनिक पुरुष यदि अपने तिर्यग्योनिक पुरुषत्व का परित्याग नहीं करता है तो कम से कम वह एक अन्तर्मुहूर्त्तकालतक नहीं करता हैं, इसके बाद वह मरकर दूसरी गति में दूसरे किसी वेद में चला जाता है, इस सम्बन्ध में जो उत्कृष्ट अवस्थान काल पूर्व कोटिपृथक्त्व अधिक तीन पल्योपम का कहा गया हैंसो जब यह मरकर पूर्वकोटि की आयु को लेकर पूर्वविदेह आदि में उत्पन्न हो जाता है तो इस प्रकार से लगातार इसके सात भव वहा धारणकर समाप्त हो जाते हैं-आठवें में यह देवकुरु या उत्तर कुरु में तिर्यग्योनिक पुरुष की पर्याय से उत्पन्न हो जाता है वहां उत्कृष्ट स्थिति तीन पल्योपम की होती हैं, इस प्रकार तिर्यक् पुरुष की कार्यस्थिति का काल जो कहा गया है वह निष्पन्न हो जाता है विशेष की चिन्ता में जलचर पुरुष की काय स्थिति का काल नघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त्त का है और उत्कृष्ट से पूर्वकोटिपृथक्त्व है, जघन्य व्यवस्थान काल की समाप्ति के अनन्तर मरकर यह जीव तिर्यग्योन्यन्तर में वेदाસ્થિતિ કહેલ છે. એવી જ સ્થિતિ આ પ્રકરણમાં પણ ખેચરતિક્ પુરૂષોના સબંધમાં પશુ સમજી લેવી અને સંસ્થિતિ પ્રકરણુ જલચર, સ્થલચર, ખેચર તિય ય઼ાનિક પુરૂષ ના સંસ્થિતિપ્રકરણ સુધી અહી સમજવી તેને સ્પષ્ટા આ પ્રમાણે છે.—તિય ગ્યુાનિક પુરૂષ ને પેાતાના તિય ચૈાનિક પુરૂષપણાને ત્યાગ કરતા નથી. તે ઓછામાં ઓછા તે એક અ તમ હત * કાળ સુધી ત્યાગ કરતા નથી, તે પછી તે મરીને ખીજીગતિમાં બીજા કોઈ વેદમાં ચાલ્યાં જાય છે. આ સંબંધમાં જે ઉત્કૃષ્ટ અવસ્થાન કાળ પૂર્વ કાટિ પૃથ અધિક ત્રણ પત્યેાપમને કહેલ છે, તે જ્યારે તે મરીને પૂર્વ કાટિના આયુષ્યને લઇને પૂર્વવિદેહ વિગેરેમાં ઉત્પન્ન થઈ જાય છે, તે એ રીતે લાગઠ તેના સાતભવ ત્યાં ધારણ કરીને પછી સમાપ્ત થઇ જાય છે. અને આઠમાં ભવમાં તે દેવકુરૂ અથવા ઉત્તરકુરૂમાં તિાનિક પુરૂષના પર્યાયથી ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. ત્યાં ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ત્રણ પલ્યેાપમની હોય છે આ રીતે તિગુ પુરૂષની કાયસ્થિતિને કાળ જે કહેવામાં આવેલ છે, તે મળી રહે છે. વિશેષની ચિ’તામાં જલચર પુરૂષની કાયસ્થિતિના કાળ જઘન્યથી એક અંતર્મુહૂત ના છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી પૂર્વ કમિટ પૃથ કહેલ છે. જધન્ય અવસ્થાન કાળની સમાપ્તિ પછી મરીને આ જીવતિય જ્ગ્યાનિ શિવાયની ચેનિ
भव
| SR No. | 010388 |
| Book Title | Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 693 |
| Language | Hindi, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 44 MB |