Page Text
________________
प्रमेयधोतिका टीका प्रति० २
स्त्रीणां प्रथममल्पबहुत्वनिरूपणम् ४४१
टीका- 'एयासि णं भेते' एतासां सामान्यस्त्रीणां स्खलु भदन्त ? 'तिरिक्खजोणित्थीणं' तिर्यग्योनिकखीणाम् ' मणुस्सित्थीणं' मनुष्यस्त्रीणाम्, 'देविस्थीणं' देवस्त्रीणाम् ' कयरा कयरा हिंतो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा' कतराः कतराभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशेषाधिकावेति प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ' 'सव्वत्थोवा मणुस्सित्थीओ' सर्वस्तोकाः सर्वेभ्यः स्त्रीभ्योऽपेक्षया मनुष्यस्त्रियोऽल्पा भवन्ति, तासां मनुष्यस्त्रीणां संख्यात कोटिकोटिप्रमाणत्वात् इति । 'तिरिक्खजोणित्थीओ असंखेज्जगुणाओ' मनुष्यस्त्रीभ्य स्तिर्यग्योनिक स्त्रियोऽसंख्यातगुणा अधिका भवन्ति, प्रतिद्वीपं प्रतिसमुद्रं तिर्यग्योनिक स्त्रीणामतिबहुतया संभवात् द्वीपसमुद्राणां चासख्येयत्वात्तदाश्रितानां बहुत्व चार प्रकार की देवस्त्रियों की अपेक्षा से किया गया है ४, पचम अल्प बहुत्व अपने अपने भेद युक्त स्त्रियो को मिलाकर किया गया है ५।
इन में प्रथम प्रकार का जो अल्प बहुत्व है उसके सम्बन्ध में गौतम प्रभु से ऐसा पूछते है " एतासि णं भंते! तिरिक्खजोणित्थीणं मणुस्सित्थीणं देवीस्थीण कयरा कयरा हिंदी अप्पा वाबहुया वातुल्ला वा विसेसाहिया वा " हे भदन्त । इन तिर्यक् स्त्रियो में और देवस्त्रियों में कौन स्त्रियां किन स्त्रियों की अपेक्षा अल्प है ? कौन स्त्रियां किन स्त्रियो की अपेक्षा बहुत है कौन स्त्रियां किन स्त्रियो की अपेक्षा बराबर है और कौन स्त्रियां किन स्त्रियो की अपेक्षा विशेषाधिक है ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु गौतम से कहते हैं – “गोयमा ! सव्वत्थोवा मणुस्सित्थीओ” हे गौतम! सबसे कम मनुष्य स्त्रियां है क्योकि इनकी संख्यात संख्या कोटि कोटि प्रमाण ही कही गई है । 'तिरिक्खनो णित्थीओअसं खेज्जगुणाओ' इनकी अपेक्षा तिर्यग्योनिक स्त्रियां' असख्यात गुणित अधिक कही गई हैं क्योंकि हर एक द्वीप में हर एक समुद्र ચાર પ્રકારની દેવિચાની અપેક્ષાથી કરેલ છે. ૪, પાચમા અલ્પ બહુપણાનુ' થન પોતપાતાના ભેદ વાળી સ્રિર્ચા મેળવીને કહેલ છે.
આ પાંચ પ્રકારના અલ્પ, બહુપણામાં પહેલા પ્રકારનું જે અલ્પ, બહુપણું છે, તેના विषयभां गौतमस्वाभी अलुने पूछे छे - “पयासि णं भते । तिरिक्खजोणित्थीणं मणुस्सित्थीण, देवित्थण कयरा कयराहितो. अप्पा वा बहुयावा तुल्लावा विसेसाहिया वा,, डेलगવન્ આ તિયાઁચ ક્રિયામા અને દૈવિયામાં કઇ સ્ત્રિયા કઈ સિંચે કરતા અલ્પ છે ? કઈસ્ત્રિયે કઈ સ્ત્રિયા કરતાં વધારે છે ? અને કઈ સ્ત્રિયા કઈ સ્ટ્રિયાની ખરાખર છે ? અને કઇ સિયા કઇ સિચેાથી વિશેષ અધિક છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમસ્વામીને हे छे – “गोयमा ! सव्वत्थोवा मणुस्सित्थीओ,, हे गौतम! सौथीमोछी मनुष्यनी સ્ત્રિયા છે કેમકે તેઓની સખ્યા, ' સખ્યાત કેાટી કેટિ પ્રમાણુની જ કહી છે "तिरिक्खजोणित्थीओ असंखेज्जगुणाओ,, तेना पुरता तिर्यग्योनिः स्त्रियो मसच्या તગણી વધારે કહેલ છે. કેમકે દરેક દ્વીપમા, દરેક સમુદ્રમાં, તિય ચૈનિક સ્ત્રિયાનુ
५६
L
| SR No. | 010388 |
| Book Title | Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 693 |
| Language | Hindi, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 44 MB |