Page Text
________________
जीवाभिगमसूत्रे
३५२
काया असंख्येयतमे भागे यावन्तः समयाः तावत्प्रमाणा इत्यर्थ । एतच्च कथनं वनस्पतिकायस्थितिमङ्गीकृत्य ज्ञातव्यम् न तु पृथिव्यप्काय स्थितिमपेक्ष्य, पृथिव्यप्कायिकयोः कायस्थिते: उत्कर्षेणापि असंख्येयोत्सर्पिण्यवसर्पिणीप्रमाणत्वात् । तथाचोक्तं प्रज्ञापनायाम् - 'पुढवीकाइएणं भंते ! पुढवीकाइयति कालओ केवच्चिर होइ ? गोयमा ! जहन्नेण अंतोमुत्तं उक्को सेणं असंखेज्जं कालं असंखेज्जाओ उस्प्पणीओसप्पिणीओ कालओ, खेत्तओ असंखेज्जा लोया एवं आक्काइए (पृथिवीकायिकः खलु भदन्त ! पृथिवीकायिक इति कालत. कियचिरं भवति ? गौतम ! जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेणासंख्येयं कालम् असंख्येया उत्सर्पिण्यवसर्पिण्यः कालत', क्षेत्रतः असंख्येया लोकाः । एवमष्कायिकेऽपि इतिच्छाया) अत्र - जीवाभिगमे वनस्पतिकायस्य या कायस्थिति कथिता तदनुरूपैव कायस्थिति प्रज्ञापनायामपि कथिता ||
उक्तं च तत्र—'वणस्सइकाइण्णं भंते ! वणस्सइकायत्ति कालओ कियच्चिरं होइ ? गोयमा ! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं अनंत कालं, अनंताओ उस्सप्पिणीओसप्पिीओ कालओ, खेत्तओ अणंता लोगा, असंखिज्जा पुग्गलपरियट्टा आवलियाए, असंखेजीव की कायस्थिति की अपेक्षा से जानने का हैं. पृथिवीकायिक और अप्कायिक जीव की स्थिति - की अपेक्षा से नहीं। क्योंकि पृथिवीकायिक और प्रकायिक जीवोकी कायस्थिति उत्कृष्ट से भी असख्यात उत्सर्पिणी और अवसर्पिणी प्रमाण कही गई है. प्रज्ञापना सूत्र में ऐसा ही कहा गया है - " पुढवीकाइएणं भंते" इत्यादि हे भदन्त ! पृथिवीकायिकजीव पृथिवीकायिकरूप से कितने कालतक रहता है ? उत्तर में प्रभु ने कहा है कि हे गौतम! पृथिवीकायिक नीव पृथिवीकायिक रूप से जघन्य से तो एक अन्तर्मुहूर्त्त तक रहता है' और उत्कृष्ट से मसख्यात उत्सर्पिणी और अवसर्पिणी काल तक रहता है । तथा क्षेत्र की अपेक्षा असख्यात लोक तक रहता है इसी प्रकार का कथन अकायिक में भी जानना चाहिये । यहा जीवाभिगम में वनस्पतिकायिकों की जो कायस्थिति कही गई है । इसीके अनुरूप काय स्थिति प्रज्ञापना में भी कही गई है. जैसे-‘"वणस्स इकाइएणं संते" इत्यादि अर्थ पूर्वोक्त ही है जो यह वनस्पति-
જીવની સ્થિતિની અપેક્ષાથી કાયસ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટથી પણ પ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાં એજ थिए लव पृथ्वी अयिङ છે કે—હે ગૌતમ ! સુધી રહે છે અને સુધી રહે છે તથા કથન અકાયિકના જીવાની જે કાયસ્થિતિ भ - "वणस्सइकाइ
છે.
સ્થિતિની અપેક્ષાથી સમજવાનુ` છે. પૃથ્વીકાયિક અને અષ્ઠાયિક સમજવાનું નથી કેમકે પૃથ્વીકાયિક અને અપ્રકાયિક જીવેાની અસ ખ્યાત ઉત્સર્પિણી અને અવસર્પિણી પ્રમાણુની કહેલ प्रभाये उस छे " पुढची काइयाणं भंते" त्याहि हे भगवन् पृथ्वी પણાથી કેટલા કાળ સુધી રહે છે ? 1 પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે પૃથ્વીકાયિકજીવ પૃથ્વીકાયપણાથી જઘન્યથી તેા ઉત્કૃષ્ટથી અસ`ખ્યાત ઉત્સર્પિ`ણી અને અસંખ્યાત અવસર્પિણી કાળ ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ અસખ્યાત લાક સુધી રહે છે સંબંધમાં પણ સમજવું અહિયાં આ જીવાભિગમમાં इसी छे, प्रभाषेनी आयस्थिति प्रज्ञापना सूत्रभां
એક અતમ હૂત
આજ પ્રમાણેનું વનસ્પતિકાચિક उडेल छे.
| SR No. | 010388 |
| Book Title | Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 693 |
| Language | Hindi, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 44 MB |