________________
प्रमेयधोतिका टीका प्रति० १
गर्भव्युत्क्रान्तिकमनुष्यनिरूपणम् ३२१ युक्ताः केवलिनः, यद्यपि केवलिनामपि सिद्धेः पूर्वमिन्द्रियाणि भवन्त्येव तथापि तदुपयोगाभावेन ते केवलिनो नो इन्द्रियोपयुक्ता एव भवन्तीति इन्द्रियद्वारम् ||
समुद्घातद्वारे-- 'सत्त समुग्घाया' सप्त समुद्घाता भवन्ति 'तं जहा' तद्यथा- 'वेयणा समुग्धाए जाव केवलिसमुग्घाए' वेदनासमुद्घातो यावत् केवलिसमुद्घातः, अत्र-यावत्पदेन कषायमारणान्तिकवैक्रियाहारकतैजससमुद्घातानां संग्रहो भवतीति । समुद्घातसंग्राहिका चेयं गाथा
'वेयणकसायमारणंतिए य वेउव्विए य आहारे । तेयकेवलि य समुग्घाए, सत्तससुग्घाया इमे भणिया' ॥१॥ वेदनाकपायोमारणान्तिकश्च । वैक्रियकश्चाहारकः ।
तैजसः केवलिनः समुद्घातः. सप्त समुद्घाता इमे भणिताः इतिच्छाया । इति समुद्घातद्वारम् ।।
सज्ञिद्वारे-'सन्नी वि नो सन्नी नो असन्नी वि' मनुष्याः संजिनोऽपि भवन्ति नो पयुक्त केवली होते है । यद्यपि केवलियों के भी सिद्धि प्रज्ञप्ति से पहिले इन्द्रियां तो होती ही हैं फिर भी वे इनका कुछ भी उपयोग नहीं करते हैं अतः इन्हें नोइन्द्रियोपयुक्त कहा गया है। समुद्घातद्वारमें सत्त समुग्घाया "समुद्घात सात होते है-"वेयणासमुग्घाए जाच केवलिसमुग्घाए" वेदना समुद्घात यावत् केवलिसमुद्घात यहां यावत्पद से कषाय, मारणान्तिक, वैक्रिय आहारक, तैजस इन समुद्घातों का ग्रहण हुआ है । समुद्घात को कहनेवाली यह गाथा है-' 'वेयणकसायमारणतिए य' इत्यादि
अर्थात् समुद्घात सात इस प्रकार से हैं-वेदनासमुद्घात १, कषायसमुद्घात २, मारणान्तिकसमुद्घात ३, वैक्रियसमुद्घात ४, आहारकसमुद्घात ५, तैजससमुद्घात ६, और केवलिसमुद्घात, संज्ञी द्वार में-"सन्नी विनो सन्नी नो असन्नी वि" ये गर्भज मनुष्य संज्ञी
મનુષ્યમાં કેવલી ઇંદ્રિયવાળા હોય છે જે કે કેવલીને પણ સિદ્ધિ પ્રાપ્તિની પહેલાં ઈન્દ્રિયે તે હોય છે, તે પણ તેઓ તેનો કોઈ પણ ઉપયોગ કરતા નથી તેથી તેઓને नवन्द्रियाणा या छे समुदधातवारभा-"सत्त समुग्घाया" त्याने सात समुहधाता डेय छ "वेयणासमुग्घाए जाव केवलिसमुग्धाप" वहना समुद्धात यावत् अवसि समुद्धात અહિયાં યાવત્પદથી કષાય, મારણાનિક વૈકિય, આહારક, તૈજસ આ સમુદ્યા ગ્રહણ કરાયા छे. महिया समुद्धातना सभा समुद्धाताना डावाली माया छ –'वेयणकसायमारणंतिपय" त्यादि. अर्थात सात समुहधातम प्रभार छ.-बेहना समुद्धात १ ४षाय સમુદ્દઘાત ૨, મારણતિક સમુદ્રઘાત ૩ વૈક્રિય સમુદ્દઘાત ૪. આહારક સમુદુઘ ત ૫. तेस समुधात , मन वलिस मुहूधात ७, सज्ञीद्वारमा-"सन्नी वि नो सन्नो नो असन्ना