________________
प्रमेयधोतिका टीका प्रति० १
गर्भव्युत्क्रान्तिकस्थलचरजीवनिरूपणम् २९३
मेदद्वयं दर्शयति- 'तं जहा' इत्यादि, 'तं जहा' तद्यथा 'चउप्पया य परिसप्पा य' चतुष्पदाश्च परिसर्पाश्च चत्वारः पादाः येषां ते चतुष्पदाः उरसा भुजाभ्यां परिसर्पन्ति ते परिसर्पाः 'से कि तं चउप्पया' अथ के ते चतुष्पदाः चतुष्पदानां कि लक्षणं कियन्तश्च भेदा इति प्रश्नः, उत्तरयति - 'चउप्पया चउच्चिद्दा पन्नत्ता' चतुष्पदाश्चतुविधाश्चतुष्प्रकारकाः - प्रज्ञप्ताः कथिताः ॥ चातुर्विध्यं दर्शयति- 'तं जहा' इत्यादि, 'तं जहा ' तथथा - 'एग खुरा' एकखुराः एक एव खुरो येषां ते एकखुरा अश्वाश्वतरादयः 'सो चेव भेदो' स एव भेदः प्रकारो ज्ञातव्यः, यो हि संमूछिमस्थलचराणां कथितः । संमूर्च्छिमस्थलचरप्रकरणं सर्व मत्र वाच्यमिति भावः ।
कियत्पर्यन्तं संमूर्च्छिमस्थलचरचतुष्पदप्रकरणमत्र ज्ञातव्यं तत्राह - ' जाव' इत्यादि, 'जावजे यावन्ने तहष्पगारा' यावद् ये चान्ये तथाप्रकारास्ते सर्वऽपि चतुष्पदतया प्रतिपत्तव्याः, एतत्पर्यन्तं संमूच्छिमस्थलचरचतुष्पद प्रकरणमिह ज्ञातव्यमिति । ते समासओ दुबिहा पन्नत्ता'
2
स्थलचर जीव दो प्रकार के कहे गये है "तं जहा - " जैसे- " चउप्पया य परिसप्पा य" चतुष्पद और परिसर्प जिनके चारपाद होते है वे चतुष्पद है । और जो छाती से या दोनो भुजाओं से चलते है वे परिसर्प हैं । " से किं तं चउप्पया" हे - भदन्त ! चतुष्पदो का क्या लक्षण है और इनके कितने भेद है ? उत्तर में प्रभु कहते है - "चउप्पया चउव्विहा पन्नत्ता " हे - गौतम ! चतुष्पद चार प्रकार के कहे गये है । तं जहा " जैसे - "एक खुरा, सो चेव भेदो" एक खुरवाले जैसा भेद कथन समूच्छिम स्थलचरों का किया जा चुका है वैसा ही भेद कथन यहां पर भी करलेना चाहिये कहां तक कथन करना चाहिये । उसपर कहते हैं- " जाव" इत्यादि यावत् यहां तक कि - " जे यावन्ने तहप्पगारा" इन से भिन्न इस
दुविहा पण्णत्ता" हे गौतम! गलन स्थद्वयर वा मे अझरना
सा छे "तं जहा " ते अामा प्रभाये छे - " चउप्पया य परिसप्पा य' भे तुष्यछ भने मील परिसर्प જેને ચાર પગ હાય છે તેઓ ચતુષ્પદ કહેવાય છે. અને જેએ છાતીના બળથી अथवा मन्ने लुगोथी याते छे, तेथे परिसर्य अडेवाय छे. "से किं तं चउप्पया" डे ભગવન્ ચતુષ્પદ જીવાના શુ' લક્ષણ્યેા છે ? અને તેના કેટલા ભેદો કહેલા છે ? આ પ્રશ્નના उत्तरमा प्रभु गौतम स्वामीने हे छे !" च उपपया चउत्रिहा पण्णत्ता" हे गौतम ! तुष्य को यार अारना डेला छे, "तं जहा" ते यार अारे। भाप्रमाणे छे - "पगखुरा सो चैव भेदो" मे मरीवाजा विगेरे लेहानु ने प्रभाये सभूभि स्थसयरोना પ્રકરણુમાં કથન કર્યું છે, એજ પ્રમાણેના ભેદો અહિંયાંપણુ સમજી લેવા. તે સમૂभि स्थायरानु स्थन ज्या सुधी ग्रहयु ४२ ले ते भाटे हे छे ! –“जाव" त्याहि यावत् त्यां सुधी मे "जे यावन्ने तहपगारा" आनाथी लुहा या भावा अझरना