________________
२३६
जीवाभिगमसूत्रे
मरंति' मारणान्तिकसमुद्घातेन द्विविधा अपि म्रियन्ते इमे जलचरसमूच्छिमा मारणान्तिकसमुद्घातेन समवहता अपि म्रियन्ते असमवहता अपि म्रियन्ते इति भावः । च्यवनद्वारमाह'अणंतरं उच्चट्टित्ता कहि' अनन्तरमुहृत्य क० हे भदन्त ! इमे जलचरसंमूर्च्छिमाः इत उद्वृत्य क्व गच्छन्ति क्कोत्पद्यन्ते किं नैरयिकेषु तिर्यग्क्षु मनुष्येषु देवेषु वा गच्छन्तीति प्रश्नः, उत्तरयति 'नेरइएस वि' इत्यादि, 'नेरइएस वि' हे गौतम | जलचरसंमूर्च्छिमा इत उद्धृत्य नैरयिकेष्वपि गच्छन्ति तथा 'तिरिक्खजोणिएस वि' तिर्यग्योनिकेष्वपि गच्छन्ति ' मणुस्सेसु वि' मनुष्येष्वपि गच्छन्ति, 'देवे वि' देवेष्वपि गच्छन्तीति भावः । 'नेरइए रयणप्पभाए' जलचरस मूच्छिमा इत उद्धृत्य यदि नरकेषु गच्छन्ति तदा रत्नप्रभानरके एव गच्छन्ति नान्यत्र नरके
तियसमुग्धारणं दुविधा मरंति' ये जलचर संमूच्छिम जीव मारणान्तिक समुद्घात से समवहत होकर भी मरते हैं और असमवहत होकर भी मरते है । 'अणतरं उच्चट्टिता कहिं ये जल-चर संमूच्छिम नीव जलचर पर्याय को छोड़कर कहा उत्पन्न होते है ? क्या ये नैरयिकों में उत्पन्न होते हैं ? अथवा तिर्यग्योनिकों में उत्पन्न होते है ? अथवा मनुष्यो में उत्पन्न होते है ? अथवा देवों में उत्पन्न होते हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं - हे गौतम! ये संमूर्च्छिम जलचर जीव मरकर "नेरइएस चि" नैरयिकों में भी उत्पन्न होते हैं । “तिरिक्खजोगिएसु वि” तिर्यग्योनिकों में भी उत्पन्न होते हैं । "मणुस्सेसु वि" मनुष्यो मे भी उत्पन्न होते है । "देवेसु वि" और देवों में भी उत्पन्न होते हैं । ये समूच्छिम जलचर जीव जलचर की पर्याय को छोड़कर यदि नरको में उत्पन्न होते हैं तो "नेरइएस रयणप्पभाए" वहा वे रत्नप्रभा नामक प्रथम नरक में ही उत्पन्न होते है अन्य द्वितीयादि नरको में उत्पन्न नहीं होते हैं । अर्थात् असज्ञी -
होय . " मारणंतियसमुग्धापणं दुविहा मरंति' आलयर संभूभि वो भारગ્રાન્તિક સમુદ્દઘાતથી સમવહન-અર્થાત્ સમ્રુધાત કરીને પણ મરે છે, અને મારણાન્તિક सभुद्दधातथी असभवहुत आधात प्रसय विनाय भरे छे. 'अनंतरं उच्चट्टित्ता कर्दि" स ચર સમૂચ્છિ મ જીવ જલચર પર્યાય ને ઘડી ને કયા ઉત્પન્ન થાય છે ? શું તેએ નૈરચિકામાં ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા તિયગ્યેાનિકામા ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા મનુષ્યામાં ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા દેશમાં ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે
- गौतम ! म स भूभि नायर व भरीने 'नेरइपसु वि' नेदयिमा य उत्पन्न थाय छे. 'तिरिक्खजोणिपसु वि' तिर्यग्योनिमा पशु उत्पन्न थाय छे. 'मनुस्सेसु वि' भनुष्याभांशु उत्पन्न थाय छे 'देवेसु वि" हेवामां पशु उत्पन्न थाय छे. સમૂમિ જલચર જીવો જલચરની પર્યાને છેડીને જે નરકામાં ઉત્પન્ન થાય છે, તા 'नरपसु रयणप्पभाष' त्यां तेथे रत्नला નામના પહેલા નરકમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે. અન્ય બીજા વિગેરે નરકામાં ઉત્પન્ન થતા નથી. અર્થાત અસ'જ્ઞી જીવ પ્રથમ નરક