________________
w
प्रमेयधोतिका टीका
प्र. प्र. १ आहारद्वारनिरूपणम् १०७ संग्रहो भवति, हे भदन्त ? यानि स्पर्शतः मृदूनि आहरन्ति तानि किम् एकगुणमृदूनि यावदनन्तगुणमृदूनि आहरन्ति हे गौतम ! एकगुणमृदून्यपि आहरन्ति, यावदनन्तगुणमृदून्यपि आहरन्ति, एवं गुरुलघुशीतोष्णस्निग्धरूक्षेष्वपि ज्ञातव्यमिति । 'ताई भंते ! किं पुढाई आहारेंति अपुट्ठाई आहारेंति' हे भदन्त ? यानि पूर्वोक्तानि एकगुणकर्कशादीनि यावत्-अनन्तगुणकर्कशादीनि चाहरन्ति सूक्ष्मपृथिवीकायिका स्तानि किं स्पृष्टानि आत्मप्रदेशस्पर्शविषयाणि आहरन्ति अथवा अस्पृष्टानि आत्मप्रदेशस्पर्शाविषयाणि आहरन्तीति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ? 'पुढाई आहारेंति नो अपुढाई आहारेंति' स्पृष्टानि आत्मप्रदेशस्पर्शविषयाण्येव
जिन एक मृदु स्पर्श वाले द्रव्यों का वे आहार करते है तो क्या वे एक गुण मृदु स्पर्श वाले द्रव्यों का आहार करते हैं ? या यावत् अनन्त गुण मृदु स्पर्श वाले द्रव्यों का आहार करते हैं ? उत्तर में प्रभु कहते है-हे गौतम ! वे एक गुण मृदु स्पर्श वाले द्रव्यो का भी आहार करते हैं यावत् अनन्तगुणित मृदु स्पर्शवाले द्रव्यो का भी वे आहार करते हैं। इसी प्रकार गुरु लघु शीत उप्ण स्निग्ध रूक्ष स्पर्शी में भी ऐसा ही कथन जानना चाहिये । हे भदन्त ! यदि वे सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव पूर्वोक्त एक गुणित कर्कशादि स्पर्श वाले द्रव्यों को यावत् अनन्त गुणित कर्कशादि स्पर्श वाले द्रव्यों को आहार रूप से ग्रहण करते हैं-तो "ताई भंते कि पुढाई आहारेंति अपुढाई आहारेंति" हे भदन्त ! पूर्वोक्त वे क्या उनके आत्मप्रदेशों से स्पृष्ट होते हैं तब वे उन्हें आहार रूप से ग्रहण करते है ? या वे उनके आत्मप्रदेशो से स्पृष्ट नहीं होते है तब उन्हे वे आहार रूप से ग्रहण करते हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-गोयमा ! पुढाई आहारेंति नो अपुट्ठाई आहारेंति' हे गौतम ! वे सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव जिन एक
ક્ષાએ જે એક મૃદુ સ્પર્શવાળાં દ્રવ્યોને તેઓ આહાર કરે છે, તે દ્રવ્યો શું એકગણું મૃદુ સ્પર્શવાળાં હોય છે, કે બેથી લઈને અનંત ગણું મૃદુ સ્પર્શવાળાં હોય છે? મહાવીર પ્રભુને ઉત્તર-હે ગૌતમ ! તેઓ એક ગણા મૃદુ સ્પર્શવાળાં દ્રવ્યોને આહાર પણ કરે છે, બેથી લઈને દસ ગણું મૃદુ સ્પશવાળાં દ્રવ્યોને પણ અંહાર કરે છે અને અસંખ્યાત અને અનંત મૃદુ સ્મશવાળા દ્રવ્યોને પણ આહાર કરે છે, એવું જે કથન ગુરૂ, લઘુ, શીત, ઉષ્ણ સ્નિગ્ધ અને રૂક્ષ સ્પર્શેના વિષે પણ સમજી લેવું ગૌતમ સ્વામીને પ્રશ્ન–હે ભગવન્! જે તે સૂક્ષમ પૃથ્વીકાયિક છો એક ગણાથી લઈને અનંત ગણું કર્કશાદિ સ્પર્શવાળા द्रव्याने माडा२ ३पे हुए ४२ छ, तो "ताई भंते ! कि पुटाइ आहारेंति, आपुट्ठाई आहारेंति ?' न्यारे ते द्रव्यो तमना भाभप्रदेश। माथे २५ट डाय, त्यारे तसा भने આહાર રૂપે ગ્રહણ કરે છે ? કે જ્યારે તે દ્રવ્યો તેમના આત્મપ્રદેશે સાથે પૃષ્ટ ન હોય, ત્યારે તેમને આહાર રૂપે કરે છે ?