________________
ान कान
विगतानुमतिः किव सन्तुष्टः स्वात्मसम्पदि । उद्दिष्टान्न परित्यागी तत्रस्था श्रावका मताः ॥ ९२ ॥ क्रमशोवर्धमानेन संयमेन सुशोभिता । एषां क्रमेण वक्ष्यामि लक्षणानि यथागमम् ॥ ९३ ॥ अर्थ - अप्रत्याख्यानावरण नामक चारित्रमोहके क्षयोपशम और प्रत्याख्यानावरण कषायके उदयको तरतमता - हीनाधिकतासे यह श्रावक अपनी शक्तिके अनुसार प्रतिमाओमे प्रवृत्त होता है - उन्हें धारण करता है । वे प्रतिमायें यहा ग्यारह है- १ दर्शनिक, २ व्रतो, ३ सामयिकी, ४ प्रोषधत्रतधारी, ५ सचित्त त्यागी, ६ रात्रिभुक्ति त्यागी, ७. ब्रह्मचर्य से सुशोभित, ८ आरम्भ त्यागो, ६. परिग्रहत्यागसे सुशोभित, १० अपनी आत्म-संपदामे संतुष्ट रहने वाला अनुमति त्यागी और ११ उच्छिष्टान्न परित्यागो, ये ग्यारह प्रतिमाए हैं। इनमे स्थित रहने वाले व्रती श्रावक कहलाते है । ये श्रावक क्रम से बढते हुए चारित्र से सुशोभित रहते हैं । अब यहा क्रम से आगम के अनुसार इनके लक्षण कहूंगा ॥ ८८-६३ ॥
दर्शनिक श्रावक ( प्रथम प्रतिमाधारी ) का लक्षण
सम्यग्दर्शनस पन्नः
अष्टमूल गुणैर्युक्तो देवशास्त्रगुरूणां यो श्रद्धया परया युक्त सम्यग्दृष्टिः स उच्यते ॥ ९५ ॥ द्यूतं मांसं च मद्यं च वेश्याखेटको तथा । चौयं परपुरन्ध्रीणां सेवनं व्यसनं मतम् ।। ९६ ।। एषां यस्य परित्यागो दर्शनिकः स उच्यते । मद्यं मांसं च क्षौद्रं च यो नाश्नाति कदाचन ॥ ९७ ॥ मोदुम्बरादिकं भक्ते न भुङ्क्ते निशि जावपि । कुरुते जीव कारुण्यं करोति जिनदर्शनम् ॥ ९८ ॥ नावतेऽगालित नीरं स स्यान्मूल गुणाश्रयी । परमेष्ठिपवाम्भोजं शरणं गतवान् सुधीः ॥ ९९ ॥ एव दर्शनिको नूनं विरक्तो भवभोगतः । प्रथमः श्रावकः प्रोक्तो जैनागम विशारदः ॥ १०० ॥
सप्त व्यसनदूरगः ।
दर्शनिक: समुच्यते ॥ ९४ ॥ मोक्षमार्गोपयोगिनाम् ।
१. मद्य पल मधु निशासन पञ्चफली विरति पञ्चमाप्तनुति । जीवदया जलंगालन मिति च क्वचिदष्ट मूलगुणा ॥
सागार धर्मामृत