________________
२१०
देवेन्द्रसूरिविरचितखोपज्ञटीकोपेतः
[ गाथा
उक्कोसयं असंखिज्जासंखिज्जयं न पावेइ । उक्कोसयं असंखिज्जासंखिज्जयं कित्तियं होइ ? जहन्नयं असंखिज्जासंखिज्जयं जहन्नय असंखिज्जासंखिज्जयमित्ताणं रासीणं अन्नमन्नभासो रूवूणो उक्कोसयं असंखिज्जासंखिज्जयं होइ, अहवा जहन्नयं परित्ताणंतयं वूणं उक्कोसयं असंखिज्जासंखिज्जयं होइ । जहन्नयं परित्ताणंतयं कित्तियं होइ ? जहन्नयं असंखिज्जासंखिज्जयं जहन्नयअसंखिज्जासंखिज्जयमित्ताणं रासीणं अन्नमन्नभासो पडिपुन्नो जहन्नयं परित्ताणंतयं होइ. अहवा उक्कोस असंखिज्जासंखिज्जए रूवं पक्खित्तं जहन्नयं परित्ताणंतयं होइ । तेण परं अजहन्नमणुकोसयाई ठाणाई जाव उक्कोस परित्ताणंतयं न पावइ । उक्कोसयं परित्ताणंतयं कित्तियं होइ ? जहन्नयं परित्ताणंतयं जहन्नयपरित्ताणंतयमित्ताणं रासीणं अन्नमन्नभासो रुवृणो उक्कोसयं परित्ताणंतयं होइ, अहवा जहन्नयं जुत्ताणंतयं स्वणं उक्कोसयं परित्ताणंतयं होइ । जहन्नयं जुत्ताणंतयं कित्तियं होइ ? जहन्नयं परित्ताणंतयं जहन्नयपरित्ताणंतयमित्ताणं रासीणं अन्नमन्नभासो पडिपुन्नो जन्नयं जुत्ताणंतयं होइ, अहवा उक्कोमए परित्ताणंतर रुवं पक्वित्तं जहन्नयं जुत्ताणंतयं होइ, अभवसिद्धिया वितत्तिया चेव । तेण परं अजहन्नमणुकोसयाई ठाणाई जाब एक्कोसयं जुत्ताणंतयं न पावइ । उक्कोसयं जुत्ताणंतयं कित्तियं होइ : जहन्नणं जुत्ताणंतपुर्ण अभवसि - द्धिया गुणिया अन्नमन्नभासो रुवणो उक्कोस जुत्ताणंतयं होइ. अहवा जहन्नयं अनंताणंतयं रूवूर्ण उक्कोसयं जुत्ताणंतयं होइ । जहन्नयं अनंताणंतयं कित्तियं होइ ! जहन्नपुणं जुत्ताणंतएवं अभवसिद्धिया गुणिया अन्नमन्नभासो डिपुन्नो जहन्नयं अणनाणंतयं होइ, अहवा उको जुत्ताणंत वं पक्वित्तं जहन्नयं अणंताणंतयं होइ । तेण परं अजहन्नमणुकोसयाई ठाणाई | 4 एवं उक्कोमयं अणंताणंतयं नत्थि :- ( २३८ - १ ) इति ।
सायकं न प्राप्नोति । उत्कृष्टकम येयायकं कियद् भवति । जघन्यकम सङ्ख्यासकं जघन्यकासङ्ख्ययासङ्ख्येयकमात्राणां राशीनामन्योन्याभ्यासी रूपोन उत्कृष्टमायकं भवति, अथवा जनन्यकं परीत्तानन्तकं रूपनं उत्कृष्टकम सङ्ख्यासज्यकं भवति । जघन्यकं परीत्तानन्तकं कियद् भवति । जघन्यकमसङ्ख्येयासङ्ख्येयं जघन्यकासयासकमात्राणां राशीनामन्योन्याभ्यामः प्रतिपूर्णो जघन्यकं परीतानन्तकं भवति, अथवोत्कृष्ट केsसायके रूप प्रक्षिप्तं जघन्यकं परीतानन्तकं भवति । ततः परमजघन्योत्कृष्टकानि स्थानानि यावदुए के परीत्तानन्तकं न प्राप्नोति । उत्कृष्टकं परीत्तानन्तर्क कियद् भवति ? जघन्यकं परीतानन्तकं जघन्यकपरीत्तानन्तकमात्राणां राशीनामन्योन्याभ्यासी रूपोन उत्कृष्टकं परीतानन्तकं भवति, अथवा जघन्यकं युक्तानन्तकं रूपोनमुत्कृष्टकं परीत्तानन्तकं भवति । जघन्यकं युतानन्तकं क्रियद् भवति ? जघन्यकं परीतानन्तकं जघन्यकपरीतानन्तकमात्राणां राशीनामन्योन्याभ्यासः प्रतिपूर्णो जघन्यकं युक्तानन्तकं भवति, अथवोत्कृष्ट के परीतानन्तके रूपं प्रक्षिप्तं जघन्यकं युक्तानन्तकं भवति, अभवसिद्धिका अपि तावन्त एव । ततः परमजघन्योत्कृष्टकानि स्थानानि यावदुत्कृष्टकं युतानन्तकं न प्राप्नोति । उत्कृष्टकं युक्तानन्तकं कियद् भवति ? जघन्यकेन युक्तानन्तकेनाभवसिद्धिका गुणिता अन्योन्याभ्यासों रूपोनः उत्कृष्टकं युक्तानन्तकं भवति, अथवा जघन्यकमनन्तानन्तकं रूपोनमुत्कृष्टकं युक्तानन्तकं भवति । जघन्यकमनन्तानन्तर्क कियद् भवति ? जधन्यकेन युक्तानन्त केनाभवसिद्धिका गुणिता अन्योन्याभ्यासः प्रतिपूर्णो जघन्यकमनन्तानन्तकं भवति, अथवोत्कृष्ट युक्तानन्तके रूपं प्रक्षिप्तं जघन्यकमनन्तानन्तकं भवति । ततः परमजघन्योत्कृष्टकानि स्थानानि । एवमुत्कृष्टकमनन्तानन्तकं नास्ति ॥ एतचान्तर्गतपाठो मुद्रितानुयोगद्वारेषु नास्ति ॥