________________
६० राय धनपतसिंघ बदाउरका जैनागमसंग्रह नाग तेतालीस-(४३)-मा. निदर्शितः। पुजलास्तु विहं गबन्तीति विहंगमास्तत्र गमनमेषां स्वतः परतश्च संजवत्यत्र खतः परिगृह्यते । विहंगमा इति च प्राकृतशैल्या जीवापेक्षया चोक्तमन्यथा अव्यपदे विहंगमानीति वक्तव्यम् । एष नावविहंगमः । कथम् । गुण सिध्यान्वर्थसंबन्धेन । प्राकृतशैल्या चान्यथोपन्यास इति गाथार्थः । एवं गुण सिध्या नावविहंगम उक्तः। सांप्रतं संज्ञा सिध्या अनिधातुकाम आह ॥ सन्नासिकिं पप्पा, विहंगमा होति परिकणो सवे॥ श्हरं पुण अहिगारो, विहासगमणेहिं नमरेहिं ॥१२॥व्याख्या॥ संझानं संज्ञा नाम रूढिरिति पर्यायाः । तया सिद्धिः संझासिद्धिः संज्ञासंवन्ध इति यावत् । तां संज्ञा सिद्धिं प्राप्याश्रित्य । किम् । विहे गवन्तीति विहंगमा नवन्ति । के। पदा येषां सन्ति ते पक्षिणः । सर्वे समस्ता हंसादयः । पुजलादीनां विहंगमत्वे सत्यप्यमीषामेव लोके प्रतीतत्वात् । श्वमनेकप्रकारं विहंगममनिधाय प्रकृतोपयोगमुपदर्शयति ।ह सूत्रे । पुनःशब्दोऽवधारणे । इहैव नान्यत्राधिकारः प्रस्तावः प्रयोजनम्।कैरित्याह । विहायोगमनैराकाशगमनैर्ऋमरैः षट्पदैरिति गाथार्थः॥ दाणेत्ति दत्तगिण्हण-नत्ते नज सेव फासुगेण्हणया॥ एसणतिगंमि निरया, जवसंहारस्स सुधि श्मा ॥ १० ॥ व्याख्या ॥ दानेति । सूत्रे दानग्रहणं दत्तग्रहणप्रतिपादनार्थम् । दत्तमेव गृह्णन्ति नादत्तम् । नक्त इति नक्तग्रहणं “जज सेवायाम्" इत्यस्य निष्ठान्तस्य नवति।अर्थश्चास्य प्रासुकग्रहणं प्रासुकमाधाकर्मादिरहितं गृह्णन्ति नेतरदिति। एसणत्ति । एषणाग्रहणम् । एषणात्रितये गवेषणादिलक्षणे निरताः सक्ताः। उपसंहारस्योपनयस्य शुकिरियं वक्ष्यमाणलक्षणे तिगाथार्थः॥अविनमरसहयरिगणा, अविदिन्नं आवियंति कुसुमरसं ॥ समणा पुण जगवंतो, नादिन्नं नोत्तु मिति ॥ श्ए ॥ व्याख्या ॥ अपि चमरमधुकरीग्रहण मिहापि स्त्रीसंग्रहणार्थं जातिसंग्रहार्थ मिति चान्ये । अविदत्तं संत। किम् । आपिबन्ति कुसुमरसं कुसुमासवम् । श्रमणाः पुनर्जगवन्तो नादत्तं लोक्तु मिलन्तीति विशेषः । इति गाथार्थः । सांप्रतं सूत्रेणैवोपसंहार विशुद्धिरुच्यते । कश्चिदाह । दाणनत्तेसणे रया इत्युक्तम् । यत एवमतएव लोको नत्याकृष्टमानसस्तेन्यः प्रयबत्याधाकर्मादि । अस्य ग्रहणे सत्वोपरोधः। अग्रहणे स्ववृत्त्यलान इत्यत्रोच्यते । वयं चेत्यादिसूत्रम्।
वयं च वित्तिं लनामो, नय को नवदम्म॥
अहागडेसु रीयंते, पुप्फेसु नमरा जहा ॥४॥ (अवचूरिः।) लप्स्यामः प्राप्स्यामः । यथा न कश्चिउपहन्यते । यथाकृतेषु गृहस्थैः स्वार्थं कृतेषु रीयन्ते गडन्ति ॥ ४ ॥