Page Text
________________
दशवैकालिके प्रथमाध्ययनम् ।
Ա
जाञ्जि जवन्तीत्यत श्राह ॥ आईमनवसाणे, काउं मंगलप डिग्गहं विहिणा ॥ नामाइमंगलं पिय, चहिं पनवेऊणं ॥ २ ॥ व्याख्या || शास्त्रस्यादौ प्रारम्ने मध्ये मध्यविजागे अवसाने पर्यन्ते । किं कृत्वा । मङ्गलपरिग्रहम् । कथम् । विधिना प्रवचनोक्तेन प्रकारेण | आ | किमर्थं मङ्गलत्रयपरिकल्पनम् । इत्युच्यते । इहा दिमङ्गलपरिग्रहः सकल विघ्नापोहेना जिल पितशास्त्रार्थपारगमनार्थम् । तत्स्थिरीकरणार्थं च मध्यमङ्गपरिग्रहः । तस्यैव शिष्यत्र शिष्य संतानाव्यवच्छेदायावसान मङ्गलपरिग्रह इति । श्रत्र चापरिहारावावश्यक विशेष विवरणादवसेयौ । इति । सामान्यतस्तु सकलमपीदं शास्त्रं मङ्गलं निर्जरार्थत्वात्तपोवत् । नचासिद्धो देतुः । यतो वचन विज्ञानरूपं शास्त्रं ज्ञानस्य च निर्जरार्थता प्रतिपादितैव । यत उक्तं च " जं शेर कम्मं, खवेश वयाहिं वासकोड हिं ॥ तं नाणी तिहिं गुत्तो, खवेश् ऊसासमत्तेणं ” इत्यादि । श्ह चा दिमङ्गलं डुमपुष्पिकाध्ययनादि धर्मप्रशंसाप्रतिपादकत्वात्तत्स्वरूपत्वा दिति । मध्यमङ्गलं तु धर्मार्थकामाध्ययनादि प्रपञ्चाचारकथाय निधायकत्वात् । चरममङ्गलं तु जिवध्ययनादि निकुगुणाद्यवलम्वनत्वादित्येवमध्ययन विभागतो मङ्गलत्रय विजागो निदर्शितः । अधुना सूत्रविभागेन निदर्श्यते । तत्र चादिमङ्गलम् " धम्मोमंगलम् ” इत्यादि सूत्रम् । धर्मोपलक्षितत्वात्तस्य च मङ्गलत्वादिति । मध्यममङ्गलं पुनः पाणदंसत्यादि सूत्रम् । ज्ञानोपल कितत्वात्तस्य च मङ्गलत्वादिति । अवसानमङ्गलं तु “ णिकमाए " इत्यादि निकुगुण स्थिरीकरणार्थं विविक्तचर्या निधायकत्वात् निकुगुणानां च मङ्गलत्वादिति । ह । मङ्गलमिति कः शब्दार्थः । उच्यते । अगिरगिल गिव गिमगीति दएकधातुरस्येदितोनुम् धातोरिति नुमि विहिते उणादिकालच्प्रत्ययान्तस्य अनुवन्धलोपे कृते प्रथमैकवचनान्तस्य मङ्गलमिति रूपं जवति । मङ्गयते हितममङ्गलम् । तेऽधिगम्यते साध्यत इति यावत् । अथवा मङ्ग इति धर्मानिधानम् |ला दाने अस्य धातोर्म उपपदे “ श्रतोऽनुपसर्गे कः " इति कप्रत्ययान्तस्यानुबन्धलोपे कृते “आतो लोप इटि च कृति" इत्यनेन सूत्रेणाकारलोपे च कृते प्रथमैकवचनान्तस्यैव मङ्गलमिति जवति । मङ्गं लातीति मङ्गलं । धर्मोपादानहेतुरित्यर्थः । अथवा मां गालयति नवादिति मङ्गलं संसारादपनयतीत्यर्थः । तच्च नामादिचतुर्विधम् । तद्यथा - नाममङ्गलं स्थापनामङ्गलं द्रव्यमङ्गलं नावमङ्गलं चेति । एतेषां च स्वरूपमावश्यकविशेषविवरणादवसेयमिति । श्रमुमेव गाथार्थमुपसंहरन्नाह नियुक्तिका - रः ॥ नामा मंगलं पिय, चविहं पन्नवेऊणं ॥ २ ॥ नामादिमङ्गलं चतुर्विधमपि प्रज्ञाप्य प्ररूप्येति गाथार्थः । तत्र समानकर्तृकयोः पूर्वकाले क्त्वाप्रत्यय विधानात् । प्रज्ञाप्यं किमतश्राह ॥ सुयणाणे अणुर्जगे - पाहिगयं सो चविहो होई || चरणकरणा
| SR No. | 010035 |
| Book Title | Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra |
| Original Sutra Author | Samaysundar, Haribhadrasuri |
| Author | |
| Publisher | Shravak Bhimsinh Manek |
| Publication Year | 1900 |
| Total Pages | 771 |
| Language | Prakrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 60 MB |