________________
मात्मतत्वविवेकः
____ अशालिवदबीजेप्यसौ भवतु विशेष:(१), तथापि बीजत्वैकार्थसमवेत एवासावङ्कुरं प्रति प्रयोजक इति चेन्न, शालित्व(२)व्यभिचार(३) शालिवैकार्थसमवायवद्वाजत्वव्यभिचारे बीजत्वैकार्थसमवायेनापि नियन्तुमशक्यत्वात, अविशेषात् ।
दीधितिः। यत्र कुर्वद्रूपत्वे वस्तुगसा(४) बीजत्वैकार्थसमवायस्तत्प्रयो. जकं किं वा तद्विशिष्टम् , आद्य आह । शालित्वेत्यादि । शालित्वैकार्थसमवायवदिति । तृतीयासमर्थाद्वतिः, शालिवै. कार्यसमवायेनेवे(५)यर्थः । द्वितीये तु प्रत्यक्षसिद्धत्वालाघवा. विशिष्टस्य प्रयोजकत्वे विशेषणस्यापि तथात्वेनावश्यकत्वाद्विशेपणविशेष्पभाव(६) विनिगमकाभावाच्च शुद्धं बीजत्वमेव प्रयोजकमस्तु ।
दीधितिटिप्पणी। यत्रेति । बीजत्वैकार्थसमवाय इत्युपलक्षणमित्यर्थः । नियन्तु. मिति मूलम् , नथा चाबीजादपीत्यादिदोषः स्यादित्यर्थः । लाघवा. दिति शुद्धमित्यन्वयि ॥
कल्पलता। कुर्वद्रूपत्वं यथा शालित्वं व्यभिचरति; तथा बीजत्वमाप व्यभिचरतु(७), न चातिप्रसङ्गः, बोजत्वै. कार्थसमवेतस्यैवाङ्कुरकुर्वदूपत्वस्याङ्कुरजनक(तावच्छे. (१) जेष्यसौ विशेषो भवतुः पाठः । जे भवत्वा विशेषः-पुण० पु० पा० । (२) शालित्वस्य-पुण० पु० पा०। (३) व्यभिचारो-पाठः ।
५) वस्तुगत्या-नास्ति क्वचित् । (५) समवायेने-कनि० मु० पु० पा० (६) प्रयोजकत्वे विशेषणविशेष्यभावे-पा० २ पु० । (.) व्यभिचरस्-गपुर पु० पा० ॥
