________________
५२
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
दुक्करभावतो धम्मत्थानं दुक्खोगाहता, देसनाञाणस्स दुक्करभावतो देसनाय, उप्पादेतुमसक्कुणेय्यताय, तब्बिसयत्राणुप्पत्तिया च दुक्करभावतो पटिवेधस्स दुक्खोगाहता वेदितब्बा | यमेत्थ वत्तब्बं तं निदानवण्णनायं वुत्तमेव ।
" सुणाहि साधुक "न्ति “ साधुकं मनसि करोही' " ति वदन्तो न केवलं अत्थक्कमतो एव अयं योजना, अथ खो सद्दक्कमतोपि उभयत्थ सम्बन्धत्ताति दस्सेति । “सक्का महाराजा इधापि " अञ्ञम्पि दिट्टेव धम्मे सन्दिट्ठिकं सामञ्ञफलं ... पे०.... पणीततरञ्चा" ति इदमनुवत्ततीति आह “ एवं पटिञातं सामञ्ञफलदेसन "न्ति । वित्थारतो भासनन्ति अत्थमेव दहं करोति “देसेस्सामीति संखित्तदीपन "न्तिआदिना । हि-सद्दो चेत्थ लुत्तनिद्दट्ठो । इदं वुत्तं होति - देसनं नाम उद्दिसनं । भासनं नाम निद्दिसनं परिब्यत्तकथनं । तेनायमत्थो सम्भवतीति यथावुत्तमत्थं सगाथावग्गसंयुत्ते वङ्गीससुत्ते (सं० नि० १.१.२१४) गाथापदेन साधेतुं " तेनाहा "तिआदि वृत्तं ।
(२.२.१८९ - १८९)
साळिकायिव निग्घोसोति साळिकाय निग्घोसो विय, यथा साळिकाय आलापो मधुरो कण्णसुखो पेमनीयो, एवन्ति अत्थो । पटिभानन्ति चेतस्स विसेसनं लिङ्गभेदस्सपि विसेसनस्स दिस्सनतो यथा “गुणो पमाण "न्ति । पटिभानन्ति च सद्दो वुच्चति पटिभाति तंतदाकारेन दिस्सतीति कत्वा । उदीरयीति उच्चारयि, वुच्चति वा, कम्मगब्भञ्चेतं किरियापदं । इमिना चेतं दीपेति - आयस्मन्तं धम्मसेनापतिं थोमेतुकामेन देसनाभासनानं विसेसं दस्सेन्तेन पभिन्नपटिसम्भिदेन आयस्मता वङ्गीसत्थेरेन “सङ्घित्तेन, वित्थारेना "ति च विसेसनं कतं, तेनायमत्थो विञ्ञायतीति ।
Jain Education International
एवं वृत्तेति “भासिस्सामी "ति वुत्ते । " न किर भगवा सङ्क्षेपेनेव देसेस्सति, अथ खो वित्थारेनपि भासिस्सती 'ति हि तं पदं सुत्वाव उस्साहजातो सञ्जातुस्साहो, तुट्ठोति अत्थो । अयमाचरियस्स अधिप्पायो । अपिच " तेन हि महाराज सुणोहि साधुकं मनसि करोहि, भासिस्सामी'ति वुत्तं सब्बम्पि उय्योजनपटिञकरणप्पकारं उत्साहजननकारणं सब्बेनेव उस्साहसम्भवतो, तस्मा एवं वुत्तेति "सुणोहि, साधुकं मनसि करोहि, भासिस्सामीति वुत्ते सब्बेहेव तीहिपि पदेहि उस्साहजातोति अत्थो दट्ठब्बो । पच्चस्सोसीति पति अस्सोसि भगवतो वचनसमनन्तरमेव पच्छा अस्सोसि, “सक्का पन भन्ते "तिआदिना वा पुच्छित्वा पुन " एवं भन्ते 'ति अस्सोसीति अत्थो । तं पन पतिस्सवनं अत्थतो
52
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org