________________
३८२
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.१३.५५९-५५९)
ब्रह्मविहारसमापत्तितो वुट्ठाय समापन्नं अरूपावचरज्झानं, तं इमिना परियायेन फरणपमाणवसेन अप्पमाणकतन्ति अपरे | वीमंसित्वा गहेतब्बं ।
रूपावचरारूपावचरकम्मेति रूपावचरकम्मे च अरूपावचरकम्मे च सति । न ओहीयति न तितीति कतपचितम्पि कामावचरकम्मं यथाधिगते महग्गतज्झाने अपरिहीने तं अभिभवित्वा पटिबाहित्वा सयं ओहीयकं हुत्वा पटिसन्धिं दातुं समत्थभावे न तिठ्ठति । "न अवसिस्सती''ति एतस्स हि अत्थवचनं "न ओहीयती''ति, तदेतं “न अवतिकृती''ति एतस्स विसेसवचनं, परियायवचनं वा। तेनाह "किं वुत्तं होती"तिआदि । लग्गितुन्ति आवरितुं निसेधेतुं । ठातुन्ति पटिबलं हुत्वा पतिट्ठातुं । फरित्वाति पटिफरित्वा । परियादियित्वाति तस्स सामत्थियं खेपेत्वा । ओकासं गहेत्वाति विपाकदानोकासं गहेत्वा, इमिना “लग्गितुं वा ठातुं वाति वचनमेव वित्थारेतीति दट्ठब् । “अथ खो"तिआदि अत्थापत्तिदस्सनं । कम्मस्स परियादियनं नाम तस्स विपाकुप्पादनं निसेधेत्वा अत्तनो विपाकुप्पादनमेवाति आह "तस्सा"तिआदि । तस्साति कामावचरकम्मस्स विपाकं पटिबाहित्वा। सयमेवाति रूपारूपावचरकम्ममेव । ब्रह्मसहव्यतं उपनेति असति तादिसानं चेतोपणिधिविसेसेति अधिप्पायो । तिस्सब्रह्मादीनं विय हि महापुआनं चेतोपणिधिविसेसेन महग्गतकम्मं परित्तकम्मस्स विपाकं न पटिबाहतीति दट्टब् ।
अथ महग्गतस्स गरुककम्मस्स विपाकं पटिबाहित्वा परित्तं लहुककम्मं कथमत्तनो विपाकस्स ओकासं करोतीति ? तीसुपि किर विनयगण्ठिपदेसु एवं वुत्तं “निकन्तिबलेनेव झानं परिहायति, ततो परिहीनझानत्ता परित्तकम्मं लद्धोकासन्ति । केचि पन वदन्ति “अनीवरणावत्थाय निकन्तिया झानस्स परिहानि वीमंसित्वा गहेतब्बा'ति । इदमेत्थ युत्ततरकारणं- असतिपि महग्गतकम्मुनो विपाकपटिबाहनसमत्थे परित्तकम्मे “इज्झति भिक्खवे सीलवतो चेतोपणिधि विसुद्धत्ता सीलस्सा"ति (दी० नि० १.५०४; सं० नि० २.४.३५२; अ० नि० ३.८.३५) वचनतो कामभवे चेतोपणिधि महग्गतकम्मस्स विपाकं पटिबाहित्वा परित्तकम्मुनो विपाकोकासं करोतीति । एवं मेत्तादिविहारीति वुत्तनयेन अप्पनापत्तानं मेत्तादीनं ब्रह्मविहारानं वसेन विहारी।
५५९. पठममुपनिधाय दुतियं, किमेतं, यमुपनिधीयतीति वुत्तं "पठममेवा"तिआदि । मज्झिमपण्णासके सङ्गीतन्ति अज्झाहरित्वा सम्बन्धो। पुनप्पुनं सरणगमनं दळहतरं, महप्फलतरञ्च, तस्मा दुतियम्पि सरणगमनं कतन्ति वेदितब्बं । कतिपाहच्चयेनाति
382
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org