________________
पठममहासङ्गीतिकथावण्णना
६३
सरीरदूसना दोसा, मलीनकरणा मला । धारणा धातवो ते तु, इत्थमन्वत्थसञका''ति ।।
समस्सासेतुन्ति सन्तप्पेतुं । देवताय संवेजितदिवसतो, जेतवनविहारं पविट्ठदिवसतो वा दुतियदिवसे। विरिच्चति एतेनाति विरेचनं, ओसधपरिभावितं खीरमेव विरेचनं तथा । यं सन्धायाति यं भेसज्जपानं सन्धाय | अङ्गपच्चङ्गेन सोभतीति सुभो, मनुनो अपच्चं मानवो, न-कारस्स पन ण-कारे कते माणवो। मनूति हि पठमकप्पिककाले मनुस्सानं मातापितुट्टाने ठितो पुरिसो, यो सासने “महासम्मतराजा''ति वुत्तो। सो हि सकललोकस्स हितं मनभि जानातीति मनूति वुच्चति । एवम्पेत्थ वदन्ति "दन्तज नकारसहितो मानवसद्दो सब्बसत्तसाधारणवचनो, मुद्धज ण-कारसहितो पन माणवसद्दो कुच्छितमूळहापच्चवचनो'ति । चूळकम्मविभङ्गसुत्तट्ठकथायम्पि (म० नि० अट्ठ० ४.२८९) हि मुद्धज ण-कारसहितस्सेव माणवसद्दस्स अत्थो वण्णितो। तट्टीकायम्पि "यं अपच्चं कुच्छितं मूळ्हं वा, तत्थ लोके माणववोहारो, येभुय्येन च सत्ता दहरकाले मूळहधातुका होन्तीति तस्सेवत्थो पकासितो'"ति वदन्ति आचरिया । अञ्जत्थ च वीसतिवस्सब्भन्तरो युवा माणवो, इध पन तब्बोहारेन महल्लकोपि । वुत्तहि चूळकम्मविभङ्गसुत्तवण्णनायं “माणवोति पन तं तरुणकाले वोहरिंसु, सो महल्लककालेपि तेनेव वोहारेन वोहरीयती''ति, (म० नि० अट्ठ० ४.२८९) सुभनामकेन लद्धमाणववोहारेनाति अत्थो । सो पन “सत्था परिनिब्बुतो, आनन्दत्थेरो किरस्स पत्तचीवरमादाय आगतो, महाजनो तं दस्सनाय उपसङ्कमती''ति सुत्वा "विहारं खो पन गन्त्वा महाजनमज्झे न सक्का सुखेन पटिसन्थारं वा कातुं, धम्मकथं वा सोतुं, गेहमागतंयेव नं दिस्वा सुखेन पटिसन्थारं करिस्सामि, एका च मे कवा अत्थि, तम्पि नं पुच्छिस्सामी''ति चिन्तेत्वा एकं माणवकं पेसेसि, तं सन्धायाह "पहितं माणवक"न्ति खुद्दके चेत्थ कपच्चयो। एतदवोचाति एतं “अकालो''तिआदिकं वचनं आनन्दत्थेरो अवोच।
अकालोति अज्ज गन्तुं अयुत्तकालो। कस्माति चे "अस्थि मे"तिआदिमाह । भेसज्जमत्ताति अप्पकं भेसज्जं । अप्पत्थो हेत्थ मत्तासद्दो “मत्ता सुखपरिच्चागा"तिआदीसु (ध० प० २९०) विय। पीताति पिविता । स्वेपीति एत्थ “अपि-सद्दो अपेक्खो मन्ता नुञ्जाया"ति (वजिर टी० पठममहासङ्गीतिकथावण्णना) वजिरबुद्धित्थेरेन वुत्तं । अयं पन तस्साधिप्पायो – “अप्पेव नामा''ति संसयमत्ते वुत्ते अनुज्ञातभावो न सिद्धो, तस्मा तं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org