________________
४४
नवानुपुब्बविहारछळभिञ्ञापभेदे उत्तरिमनुस्सधम्मे अत्तना समसमट्ठपनत्थाय भगवता वृत्तं कस्सपसंयुत्ते (सं० नि० १.२.१५१) आगतं पाळिमिमं पेय्यालमुखेन, आदिग्ग सङ्क्षिपित्वा दस्सेन्तो आह "अहं भिक्खवे "तिआदि ।
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
तत्थ यावदेति यावदेव यत्तकं कालं आकङ्क्षामि तत्तकं कालं विहरामीति अत्थो । ततोयेव हि मज्झिमगण्ठिपदे, चूळगण्ठिपदे च " यावदेति यावदेवाति वृत्तं होती ति लिखितं । संयुत्तट्ठकथायम्पि " यावदे आकङ्क्षामीति यावदेव इच्छामी" ति (सं० नि० अट्ठ० १.२.१५२) अत्थो वुत्तो । तथा हि तत्थ लीनत्थपकासनियं आचरियधम्मपालत्थेरेन " यावदेवाति इमिना समानत्थं 'यावदे 'ति इदं पद "न्ति वृत्तं । पोत्थकेसु पन कत्थचि “ यावदेवा'ति अयमेव पाठो दिस्सति । अपि च यावदेति यत्तकं समापत्तिविहारं विहरितुं आकङ्क्षामि तत्तकं समापत्तिविहारं विहरामीति समापत्तिट्ठाने, यत्तकं अभिञावोहारं वोहरितुं आकङ्क्षामि तत्तकं अभिज्ञावोहारं वोहरामीति अभिज्ञाठाने च सह पाठसेसेन अत्थो वेदितब्बो । आचरियधम्मपालत्थेरेनापि तदेवत्थं यथालाभनयेन दस्सेतुं “यत्तके समापत्तिविहारे, अभिज्ञावोहारे वा आकङ्क्षन्तो विहारामि चेव वोहरामि च, तथा कस्सपोपीति अत्थो”ति वृत्तं । अपरे पन " यावदेति यं पठमज्झानं आकङ्क्षामि तं पठमज्झानं उपसम्पज्ज विहारामी 'तिआदिना समापत्तिट्ठाने, इद्विविधाभिञ्ञठाने च अज्झाहरितस्स त- सद्दस्स कम्मवसेन 'यं दिब्बसोतं आकङ्क्षामि तेन दिब्बसोतेन सद्दे सुणामी 'तिआदिना सेसाभिञ्ञठाने करणवसेन योजना वत्तब्बा "ति वदन्ति । विविच्चेव कामेहीति एत्थ एव-सद्दो नियमत्थो, उभयत्थ योजेतब्बो । यमेत्थ वत्तब्बं, तदुपरि आवि भविस्सति ।
"
नवानुपुब्बविहारछळभिञ्ञप्पभेदेति एत्थ नवानुपुब्बविहारा नाम अनुपरिपाटिया समापज्जितब्बत्ता एवंसञ्ञिता निरोधसमापत्तिया सह अट्ठ समापत्तियो । छळभिञ्ञा नाम आसवक्खयञाणेन सह पञ्चाभिञ्ञायो । कत्थचि पोत्थके चेत्थ आदिसद्दो दिस्सति । सो अनधिप्पेतो यथावुत्ताय पाळिया गहेतब्बस्स अत्थस्स अनवसेसत्ता । मनुस्सेसु, मनुस्सानं वा उत्तरिभूतानं, उत्तरीनं वा मनुस्सानं झायीनञ्चेव अरियानञ्च धम्मोति उत्तरिमनुस्सधम्मो, मनुस्सधम्मा वा उत्तरीति उत्तरिमनुस्सधम्मो । दस कुसलकम्मपथा चेत्थ विना भावनामनसिकारेन पकतियाव मनुस्सेहि निब्बत्तेतब्बतो, मनुस्सत्तभावावहनतो च मनुस्सधम्मो नाम, ततो उत्तरि पन झानादि उत्तरिमनुस्सधम्मोति वेदितब्बो । समसमट्ठपनेनाति “अहं यत्तकं कालं यत्तके वा समापत्तिविहारे, यत्तका अभिज्ञायो च
"
Jain Education International
44
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org