________________
२३०
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका १
(१.१.७-७)
कायवचीमनोकम्मानि सुविसुद्धानि होन्ति, सो विसुद्धकायवचीमनोकम्मन्तो विसुद्धाजीवो आयपटिपत्तियं ठितो आयापायुपायकोसल्लसमन्नागमेन भिय्योसो मत्ताय देय्यधम्मपरिच्चागेन, अभयदानसद्धम्मदानेहि च सब्बसत्ते अनुग्गण्हितुं समत्थो होति, अयं ताव दानपारमियं पच्चवेक्खणानयो ।
सीलपारमियं पन एवं पच्चवेक्खितब्बं - “इदहि सीलं नाम गङ्गोदकादीहि विसोधेतुं असक्कुणेय्यस्स दोसमलस्स विक्खालनजलं, हरिचन्दनादीहि विनेतुं असक्कुणेय्यस्स रागादिपरिळाहस्स विनयनं, मुत्ताहारमकुटकुण्डलादीहि पचुरजनालङ्कारेहि असाधारणो साधूनमलङ्कारविसेसो, सब्बदिसावायनको अतिकित्तिमो [सब्बदिसावायनतो अकित्तिमो (च० पि० अट्ठ० पकिण्णककथावण्णना; दी० नि० टी० १.७)] सब्बकालानुरूपो च सुरभिगन्धो, खत्तियमहासालादीहि, देवताहि च वन्दनीयादिभावावहनतो परमो वसीकरणमन्तो, चातुमहाराजिकादिदेवलोकारोहणसोपानपन्ति, झानाभिञानं अधिगमूपायो, निब्बानमहानगरस्स सम्पापकमग्गो, सावकबोधिपच्चेकबोधिसम्मासम्बोधीनं पतिट्ठानभूमि, यं यं वा पनिच्छितं पत्थितं, तस्स तस्स समिज्झनूपायभावतो चिन्तामणिकप्परुक्खादिके च अतिसेति । वुत्त हेतं भगवता “इज्झति भिक्खवे, सीलवतो चेतोपणिधि विसुद्धत्ता''ति (दी० नि० ३.३३७; सं० नि० २.४.३५२; अ० नि० ३.८.३५)। अपरम्प वुत्तं "आकठ्ठय्य चे भिक्खवे, भिक्खु सब्रह्मचारीनं पियो च अस्सं मनापो च गरु च भावनीयो चाति, सीलेस्वेवस्स परिपूरकारी"तिआदि (म० नि० १.६५)। तथा "अविप्पटिसारत्थानि खो आनन्द कुसलानि सीलानी"ति, (अ० नि० ३.१०.१; ११.१) “पञ्चिमे गहपतयो, आनिसंसा सीलवतो सीलसम्पदाया"तिआदिसुत्तानञ्च (दी० नि० २.१५०; अ० नि० २.५.२१३; उदा० ७६; महा० व० ३८५) वसेन सीलगुणा पच्चवेक्खितब्बा । तथा अग्गिक्खन्धोपमसुत्तादीनं (अ० नि० २.७.७२) वसेन सीलविरहे आदीनवा ।
अपिच पीतिसोमनस्सनिमित्ततो, अत्तानुवादपरानुवाददण्डदुग्गतिभयाभावतो, विहि पासंसभावतो, अविप्पटिसारहेतुतो, परमसोत्थिट्ठानतो, कुलसापतेय्याधिपतेय्यजीवितरूपट्ठानबन्धुमित्तसम्पत्तीनं अतिसयनतो च सीलं पच्चवेक्खितब्बं । सीलवतो हि अत्तनो सीलसम्पदाहेतु महन्तं पीतिसोमनस्सं उप्पज्जति “कतं वत मया कुसलं, कतं कल्याणं, कतं भीरुत्ताण''न्ति ।
230
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org