________________
२२६
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका १
(१.१.७-७)
सम्मासम्बोधिया तज्जा पयोगसम्पदा सक्कच्चकारिता सातच्चकारिता, याय महापुरिसो विसुद्धपयोगो, निरन्तरकारी, अभिनीहारसम्पन्नो च हुत्वा पारमियो पूरेत्वा सम्मासम्बोधिं पापुणाति । एवमयं चतूहि पच्चयेहि, चतूहि हेतूहि, चतूहि च बलेहि सम्पन्नसमुदागमो अट्ठङ्गसमोधानसम्पादितो अभिनीहारो पारमीनं पच्चयो होति मूलकारणभावतो ।
यस्स च पवत्तिया महापुरिसे चत्तारो अच्छरिया अब्भुता धम्मा पतिठ्ठहन्ति, सब्बं सत्तनिकायं अत्तनो ओरसपुत्तं विय पियचित्तेन परिग्गण्हाति, न चस्स चित्तं पुन संकिलेसवसेन संकिलिस्सति, सत्तानं हितसुखावहो चस्स अज्झासयो, पयोगो च होति, अत्तनो च बुद्धकारकधम्मा उपरूपरि वड्डन्ति, परिपच्चन्ति च, यतो महापुरिसो उळारतरेन पुञाभिसन्देन कुसलाभिसन्देन पवड्डिया [पवत्तिया (चरि० पि० अठ्ठ० पकिण्णककथा)] पच्चयेन सुखस्साहारेन समन्नागतो सत्तानं दक्खिणेय्यो उत्तमं गारवट्ठानं, असदिसं पुञक्खेत्तञ्च होति । एवमनेकगुणो अनेकानिसंसो महाभिनीहारो पारमीनं पच्चयोति वेदितब्बो।
यथा च महाभिनीहारो, एवं महाकरुणा, उपायकोसल्लञ्च । तत्थ उपायकोसल्लं नाम दानादीनं बोधिसम्भारभावस्स निमित्तभूता पञ्जा, याहि महाकरुणूपायकोसल्लताहि महापुरिसानं अत्तसुखनिरपेक्खता, निरन्तरं परसुखकरणपसुतता, सुदुक्करेहि महाबोधिसत्तचरितेहि विसादाभावो, पसादसंवुद्धिदस्सनसवनानुस्सरणावत्थासुपि सत्तानं हितसुखपटिलाभहेतुभावो च सम्पज्जति । तथा हि तस्स पचाय बुद्धभावसिद्धि, करुणाय बुद्धकम्मसिद्धि। पआय सयं तरति, करुणाय परे तारेति । पञाय परदुक्खं परिजानाति, करुणाय परदुक्खपटिकारं आरभति । पञआय दुक्खं निबिन्दति, करुणाय दुक्खं सम्पटिच्छति । पाय निब्बानाभिमुखो होति, करुणाय तं न पापुणाति । तथा करुणाय संसाराभिमुखो होति, पञाय तत्र नाभिरमति । पञ्जाय सब्बत्थ विरज्जति, करुणानुगतत्ता न च न सब्बेसमनुग्गहाय पवत्तो, करुणाय सब्बेपि अनुकम्पति, पञानुगतत्ता न च न सब्बत्थ विरत्तचित्तो । पञ्जाय अहंकारममंकाराभावो, करुणाय आलसियदीनताभावो ।
तथा पञ्जाकरुणाहि यथाक्कम अत्तनाथपरनाथता, धीरवीरभावो, अनत्तन्तपापरन्तपता, अत्तहितपरहितनिष्फत्ति, निब्भयाभीसनकभावो, धम्माधिपतिलोकाधिपतिता, कत पुब्बकारिभावो, मोहतण्हाविगमो, विज्जाचरणसिद्धि, बलवेसारज्जनिप्फत्तीति
226
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org