________________
१८२
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
(१.१.४-४)
सन्धायाह "सम्पत्तपरिसायअनुरूपेन पाटिहारियेना"ति । यत्थ धम्म सह भासन्ति, सा धम्मसभा नाम | कालयुत्तन्ति “इमिस्सा वेलाय इमस्स एवं वत्तब्बन्ति तंतंकालानुरूपं । समययुत्तन्ति तस्सेव वेवचनं, अटुप्पत्तिअनुरूपं वा समययुत्तं । अथ वा समययुत्तन्ति हेतुदाहरणेहि युत्तं । कालेन सापदेसहि भगवा धम्म देसेति। कालं विदित्वा परिसं उय्योजेति, न याव समन्धकारा धम्मं देसेतीति अधिप्पायो । “समयं विदित्वा परिसं उय्योजेसी"तिपि कत्थचि परियायवचनपाठो दिस्सति, सो पच्छा पमादलिखितो ।
गत्तानीति कायोयेव अनेकावयवत्ता वुत्तो। "उतुं गण्हापेती"ति इमिना उतुगण्हापनत्थमेव ओसिञ्चनं, न पन मलविक्खालनत्थन्ति दस्सेति । न हि भगवतो काये रजोजल्लं उपलिम्पतीति । चतज्जातिकेन गन्धेन परिभाविता कटी गन्धकटी। तस्सा परिवेणं तथा। फलसमापत्तीहि मुहुत्तं पटिसल्लीनो। ततो ततोति अत्तनो अत्तनो रत्तिहानदिवाठानतो, उपगन्त्वा, समीपे वा ठानं उपट्टानं, भजनं सेवनन्ति अत्थो । तत्थाति तस्मिं निसीदनहाने, पुरिमयामे वा, तेसु वा भिक्खूसु ।
पञ्हाकथनादिवसेन अधिप्पायं सम्पादेन्तो “दससहस्सिलोकधातू"ति एवं अवत्वा तस्सा अनेकावयवसङ्गहणत्थं "सकलदससहस्सिलोकधातू"ति वुत्तं । पुरेभत्तपच्छाभत्तपुरिमयामेसु मनुस्सपरिसाबाहुल्लतो ओकासं अलभित्वा इदानि मज्झिमयामेयेव ओकासं लभमाना, भगवता वा कतोकासताय ओकासं लभमानाति अधिप्पायो । कीदिसं पन पुच्छन्तीति आह "यथाभिसङ्घतं अन्तमसो चतुरक्खरम्पी"ति । यथाभिसङ्घतन्ति अभिसङ्घतानुरूपं, तदनतिक्कम्म वा, एतेन यथा तथा अत्तनो पटिभानानुरूपं पुच्छन्तीति दस्सेति ।
पच्छाभत्तकालस्स तीसु भागेसु पठमभागे सीहसेय्याकप्पनं एकन्तं न होतीति आह "पुरेभत्ततो पट्ठाय निसज्जाय पीळितस्स सरीरस्सा"ति । तेनेव हि पुब्बे “सचे आकङ्घती"ति तदा सीहसेय्याकप्पनस्स अनिबद्धता विभाविता। किलासुभावो किलमथो । सरीरस्स किलासुभावमोचनत्थं चङ्कमेन वीतिनामेति सीहसेय्यं कप्पेतीति सम्बन्धो। बुद्धचक्खुनाति आसयानुसयइन्द्रियपरोपरियत्तञाणसङ्घातेन पञ्चमछट्टबलभूतेन बुद्धचक्खुना। तेन हि लोकवोलोकनबाहुल्लताय तं “बुद्धचक्खू''ति वुच्चति, इदञ्च पच्छिमयामे भगवतो बहुलं आचिण्णवसेन वुत्तं । अप्पेकदा अवसिट्टबलञाणेहि, सब्ब तञाणेनेव च भगवा तमत्थं साधेति ।
182
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org