________________
११२
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्ग अभिनवटीका-१
विनयट्ठकथादीसु, आचरियधम्मपालत्थेरेनापि नेत्तिप्पकरणट्ठकथायं । अपरे पन निद्देसस्स गाथावेय्याकरणङ्गेसु द्वीसु सङ्ग्रहं वदन्ति । वुत्तऱ्हेतं निद्देसट्ठकथायं उपसेनत्थेरेन
“सो पनेस विनयपिटकं... पे०... अभिधम्मपिटकन्ति तीसु पिटकेसु सुत्तन्तपिटकपरियापन्नो, दीघनिकायो...पे०... खुद्दकनिकायोति पञ्चसु निकायेसु खुद्दकमहानिकायपरियापन्नो, सुत्तं ...पे०... वेदल्लन्ति नवसु सत्थुसासनङ्गेसु यथासम्भवं गाथङ्गवेय्याकरणङ्गद्वयसङ्गहितो " ति ( महानि० अट्ठ० गन्थारम्भकथा) ।
एत्थ ताव कत्थचि पुच्छाविस्सज्जनसब्भावतो निद्देसेकदेसस्स वेय्याकरणङ्गसङ्गहो युज्जतु, अगाथाभावतो गाथङ्गसङ्गहो कथं युज्जेय्याति वीमंसितब्बमेतं । धम्मापदादीनं विय हि केवलं गाथाबन्धभावो गाथङ्गस्स तब्भावनिमित्तं । धम्मपदादीसु हि केवलं गाथाबन्धेसु गाथासमञ्ञा पतिट्ठिता, निद्देसे च न कोचि केवलो गाथाबन्दप्पदेसो उपलब्भति । सम्मासम्बुद्धेन भासितानंयेव हि अट्ठकवग्गादिसङ्गहितानं गाथानं निद्देसमत्तं धम्मसेनापतिना कतं । अत्थविभजनत्थं आनीतापि हि ता अट्ठकवग्गादिसङ्गहिता निद्दिसितब्बा मूलगाथायो सुत्तनिपातपरियापन्नत्ता अञ्ञायेवाति न निद्देससङ्ख्यं गच्छन्ति उभतोविभङ्गादीसु आगतापि तं वोहारमलभमाना जातकादिपरियापन्ना गाथायो विय, तस्मा कारणन्तरमेत्थ गवेसितब्बं, युत्तरं वा गतब्बं ।
नालकसुत्तं नाम धम्मचक्कप्पवत्तित दिवसतो सत्तमे दिवसे नालकत्थेरस्स "मोनेय्यं ते उपञ्ञिस्स”न्तिआदिना (सु० नि० ७०६) भगवता भासितं मोनेय्य पटिपदापरिदीपकं सुत्तं । तुवट्टकसुतं नाम महासमयसुत्तन्तदेसनाय सन्निपतितेसु देवेसु “का नु खो अरहत्तप्पत्तिया पटिपत्ती 'ति उप्पन्नचित्तानं एकच्चानं देवतानं तमत्थं पकासेतुं निम्मितबुद्धेन अत्तानं पुच्छापेत्वा "मूलं पपञ्चसङ्घाया ''तिआदिना (सु० नि० ९२२) भगवता भासितं सुतं । एवमिध सुत्तनिपाते आगतानं मङ्गलसुत्तादीनं सुत्तङ्गसङ्गहो दस्सितो, तत्थेव आगतानं असुत्तनामिकानं सुद्धिकगाथानं गाथङ्गसङ्गहञ्च दस्सयिस्सति, एवं सति सुत्तनिपातट्ठकथारम्भे
"गाथासतसमाकिण्णो, गेय्यब्याकरणङ्कितो ।
कस्मा सुत्तनिपातोति, सङ्घमेस गतोति चे 'ति । । (सु० नि० अट्ठ० १. गन्थारम्भकथा) |
Jain Education International
112
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
