________________
६२
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(५.१४९-१४९)
एव । यथा पन उपरिमो हेट्ठिमं फलसमापत्तिं न समापज्जति, किं एवं सो तस्स लोकुत्तरचित्तं न जानातीति चोदनं सन्धायाह "उपरिमो पन हेट्ठिमस्स जानाती"ति, पटिविद्धत्ताति अधिप्पायो । “उपरिमो हेट्ठिमं न समापज्जती"ति वत्वा तत्थ कारणमाह "तेसही"तिआदि। तेसन्ति अरियानं । हेट्ठिमा हेट्ठिमा समापत्ति भूमन्तरप्पत्तिया पटिप्पस्सद्धिकप्पा । तेनाह "तत्रुपपत्तियेव होती"ति, न उपरिभूमिपत्ति । निमित्तादिवसेन आतस्स कदाचि ब्यभिचारोपि सिया, न पन अभिञाञआणेन आतस्साति आह "चेतो...पे०... नत्थी"ति । “तं भगवा"तिआदि सेसं नाम ।
दस्सनसमापत्तिदेसनावण्णना
१४९. ब्रह्मजालेति ब्रह्मजालसुत्तवण्णनायं । उत्तरपदलोपेन हेस निद्देसो । आतप्पन्ति वीरियं आतप्पति कोसज्जं सब्बम्पि संकिलेसपक्खन्ति । कुसलवीरियस्सेव हेत्थ गहणं अप्पमादादिपदन्तरसन्निधानतो । पदहितब्बतोति पदहनतो, भावनं उद्दिस्स वायमनतोति अत्थो । अनुयुञ्जितब्बतोति अनुयुञ्जनतो। ईदिसानं पदानं बहुलंकत्तुविसयताय इच्छितब्बत्ता आतप्पपदस्स विय इतरेसम्पि कत्तुसाधनता दट्ठब्बा। पटिपत्तियं नप्पमज्जति एतेनाति अप्पमादो, सतिअविप्पवासो । सम्मा मनसि करोति एतेनाति सम्मामनसिकारो, तथापवत्तो कुसलचित्तुप्पादो। भावनानुयोगमेव तथा वदति । देसनाक्कमेन पठमा, दस्सनसमापत्ति नाम करजकाये पटिक्कूलाकारस्स सम्मदेव दस्सनवसेन पवत्तसमापत्तिभावतो। निप्परियायेनेवाति वुत्तलक्खणदस्सनसमापत्तिसन्निस्सयत्ता, दस्सनमग्गफलभावतो च पठमसामञफलं परियायेन विना दस्सनसमापत्ति।
अतिक्कम्म छविमंसलोहितं अलि पच्चवेक्खतीति तानि अपच्चवेक्खित्वा अट्ठिमेव पच्चवेक्खति । अद्विआरम्मणा दिब्बचक्खुपादकज्झानसमापत्तीति वुत्तनयेन अट्ठिआरम्मणा दिब्बचक्खुअधिट्ठाना पठमज्झानसमापत्ति । यो हि भिक्खु आलोककसिणे चतुत्थज्झानं निब्बत्तेत्वा तं पादकं कत्वा अधिगतदिब्बचक्खुजाणो हुत्वा सविाणके काये अळिं परिग्गहेत्वा तत्थ पटिक्कूलमनसिकारवसेन पठमं झानं निब्बत्तेति, तस्सायं पठमज्झानसमापत्ति दुतिया दस्सनसमापत्ति । तेन वुत्तं “अट्ठि अट्ठी''तिआदि । यो पनेत्थ पाळियं द्वत्तिंसाकारमनसिकारो वुत्तो, सो मग्गसोधनवसेन वुत्तो । तत्थ वा कतपरिचयस्स सुखेनेव वुत्तनया अट्ठिपच्चवेक्खणा समिज्झतीति । तेनेवेत्थ "इमं चेवा''ति “अतिक्कम्म चा"ति च-सद्दो समुच्चयत्थो वुत्तो। तं झानन्ति यथावुत्तं पठमज्झानं । अयन्ति अयं
62
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org