________________
सारिपुत्तसीहनादवण्णना
तस्मिं देसि धम्मेति तस्मिं वुत्तनयेन भगवा तुम्हेहि देसिते धम्मे एकच्चं धम्मं नाम सावकपारमिञाणं जानित्वा पटिविज्झित्वा । तंजानने हि वुत्ते चतुसच्चधम्मजाननं अवुत्तसिद्धन्ति । “चतुसच्चधम्मेसू " ति इदं पोराणट्ठकथायं वृत्ताकारदस्सनं । विपक्खो पन परतो आगमिस्सति । एत्थाति “धम्मेसु निट्टं अगम "न्ति एतस्मिं पदे । थेरसल्लापति थेरानं सल्लापसदिसो विनिच्छयवादी । काळवल्लवासीति काळवल्लविहारवासी । इदानीति एतरहि "इदाहं भन्ते'' तिआदिवचनकाले । इमस्मिं पन टानेति “धम्मेसु निट्टं अगम "न्ति इमस्मिं पदेसे, इमस्मिं वा निट्ठानकारणभूते योनिसो परिविितक्कने । “इमस्मिं पन ठाने बुद्धगुणेसु निट्ठङ्गतो 'ति कस्मा वुत्तं, ननु सावकपारमिञाणसमधिगतकाले एव थेरो बुद्धगुणेसु निट्ठङ्गतोति ? सच्चमेतं इदानि पन तं पाकटं जातन्ति एवं वृत्तं । सब्बन्ति "चतुसच्चधम्मेसू "तिआदि सुमत्थेरेन वुत्तं सब्बं । अरहत्ते निट्टङ्गतोति एत्थापि वृत्तनयेनेव अनुयोगपरिहारा वेदितब्बा । यदिपि धम्मसेनापति “सावकपारमित्राणं मया समधिगत "न्ति इतो पुब्बेपि जानातियेव इदानि पन असङ्ख्येय्यापरिमेय्यभेदे बुद्धगुणे नयग्गाहवसेन परिग्गहेत्वा किच्चसिद्धिया तस्मिं ञाणे नङ्गो अहोसीति दस्सेन्तो “महासिवत्थेरो... पे०... धम्मेसूति सावकपारमित्राणे निट्टङ्गतो" ति अवोच ।
(५.१४४-१४४)
बुद्धगुणा पन नयतो आगता, ते नयग्गाहतो याथावतो जानन्तो सावकपारमिञाणे तथाजाननवसेन निट्टङ्गतत्ता सावकपारमिञाणमेव तस्स अपरापरुप्पत्तिवसेन, तेन तेन भावेतब्बकिच्चबहुतावसेन च “धम्मेसू "ति पुथुवचनेन वुत्तं । अनन्तापरिमेय्यानं अनञ्ञविसयानं बुद्धगुणानं नयतो परिग्गण्हनेन थेरस्स सातिसयो भगवति पसादो उप्पज्जतीति आह “भिय्योसोमत्ताया" ति आदि । " सुट्टु अक्खातो "ति वत्वा तं एवस्स सु अक्खाततं दस्सेतुं “निय्यानिको मग्गो "ति वृत्तं । स्वाक्खातता हि धम्मस्स यदत्थं देसितो, तदत्थसाधनेन वेदितब्बा | फलत्थाय नियातीत अनन्तरविपाकत्ता, अत्तनो उप्पत्तिसमनन्तरमेव फलनिप्फादनवसेन पवत्ततीति अत्थो । वट्टचारकतो निय्यातीति वा निय्यानिको, निय्यानसीलोति वा । रागदोसमोहनिम्मदनसमत्थोति इधापि "पसन्नोस्मि भगवतीति दस्सेती 'ति आनेत्वा सम्बन्धो । वङ्कादीति आदि-सद्देन जिम्हकुटिले, अञ्ञे च पटिपत्तिदोसे सङ्गण्हाति। भगवा तुम्हाकं बुद्धसुबुद्धता विय धम्मसुधम्मता, सङ्घसुप्पटिपत्ति च धम्मेसु निट्टङ्गमनेन सावकपारमिञाणे निट्ठङ्गतत्ता मय्हं सुट्टु विभूता सुपाकटा जाताति दस्सेन्तो थेरो “स्वाक्खातो भगवता धम्मो, सुप्पटिपन्नो सङ्घोति पसीदि "न्ति अवोच ।
Jain Education International
57
५७
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org