Page Text
________________
१६६
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(१०.३०५-३०५)
कामपटिसंयुत्तोति एत्थ द्वे कामा वत्थुकामो च किलेसकामो च । तत्थ वत्थुकामपक्खे आरम्मणकरणवसेन कामेहि पटिसंयुत्तो वितक्को कामवितक्को। किलेसकामपक्खे पन सम्पयोगवसेन कामेन पटिसंयुत्तोति योजेतब्बं । “ब्यापादपटिसंयुत्तो"तिआदीसु सम्पयोगवसेनेव अत्थो वेदितब्बो। ब्यापादवत्थुपटिसंयुत्तोपि ब्यापादपटिसंयुत्तोति गव्हमाने उभयथापि योजना लब्भतेव । विहिंसापटिसंयुत्तोति एत्थापि एसेव नयो । विहिंसन्ति एताय सत्ते, विहिंसनं वा एसा सत्तानन्ति विहिंसा, ताय पटिसंयुत्तो विहिंसापटिसंयुत्तोति एवं सद्दत्थो वेदितब्बो । अप्पिये अमनापे सङ्खारे आरब्भ ब्यापादवितक्कप्पवत्ति अट्ठानाघातवसेन दीपेतब्बा । ब्यापादवितक्कस्स अवधिं दस्सेतुं “याव विनासना'ति वुत्तं । विनासनं पन पाणातिपातो एवाति । “सङ्खारो' हि दुक्खापेतब्बो नाम नत्थी''ति कस्मा वुत्तं, ननु ये "दुक्खापेतब्बा''ति इच्छिता सत्तसञिता, तेपि अत्थतो सङ्घारा एवाति? सच्चमेतं, ये पन इन्द्रियबद्धा सविाणकताय दुक्खं पटिसंवेदेन्ति, तस्मा ते विहिंसावितक्कस्स विसया इच्छिता सत्तसञिता। ये पन न दुक्खं पटिसंवेदेन्ति वुत्तलक्खणायोगतो, ते सन्धाय “विहिंसावितक्को सङ्खारेसु नुप्पज्जतीति वुत्तं । यत्थ पन उप्पज्जति, यथा च उप्पज्जति, तं दस्सेतुं “इमे सत्ता"तिआदि वुत्तं ।।
नेक्खम्मं वुच्चति लोभतो निक्खन्तत्ता अलोभो, नीवरणेहि निक्खन्तत्तापि पठमज्झानं, सब्बाकुसलेहि निक्खन्तत्ता सब्बो कुसलो धम्मो, सब्बसङ्घतेहि पन निक्खन्तत्ता, निब्बानं । उपनिस्सयतो, सम्पयोगतो, आरम्मणकरणतो च नेक्खम्मेन पटिसंयुत्तोति नेक्खम्मपटिसंयुत्तो। नेक्खम्मवितक्को सम्मासङ्कप्पो । इदानि तं भूमिविभागेन दस्सेतुं "सो"तिआदि वुत्तं । असुभपुब्बभागेति असुभज्झानस्स पुब्बभागे | असुभग्गहणञ्चेत्थ कामवितक्कस्स उजुविपच्चनीकदस्सनत्थं कतं। कामवितक्कपटिपक्खो हि नेक्खम्मवितक्कोति । एवञ्च कत्वा उपरिवितक्कद्वयस्स भूमिं दस्सेन्तेन सपुब्बभागानि मेत्ताकरुणाझानादीनि उद्धटानि । असुभज्झानेति असुभारम्मणे पठमज्झाने । अवयवे हि समुदायवोहारं कत्वा निद्दिसति यथा “रुक्खे साखा"ति | झानं पादकं कत्वाति निदस्सनमत्तं । तं झानं सम्मसित्वा उप्पन्नमग्गफलकालेपि हि सो लोकुत्तरोति । ब्यापादस्स पटिपक्खो, किञ्चिपि न ब्यापादेति एतेनाति वा अब्यापादो, मेत्ता, ताय पटिसंयुत्तो अब्यापादपटिसंयुत्तो। मेत्ताझानेति मेत्ताभावनावसेन अधिगते पठमज्झाने | करुणाझानेति एत्थापि एसेव नयो। विहिंसाय पटिपक्खो, न विहिंसन्ति वा एताय सत्तेति अविहिंसा, करुणा ।
166
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009984 |
| Book Title | Pathikvagga Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 338 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 12 MB |