________________
(१०.३०५-३०५)
तिकवण्णना
दुट्ठ चरितानीति पच्चयतो, सम्पयुत्तधम्मतो, पवत्तिआकारतो च न सुटु असम्मा पवत्तितानि । विरूपानीति बीभच्छानि सम्पति, आयतिञ्च अनिट्ठरूपत्ता । कायेनाति कायद्वारेन करणभूतेन । कायतोति कायद्वारतो । “सुटु चरितानी"तिआदीसु वुत्तविपरियायेन अत्थो वेदितब्बो । यस्स सिक्खापदस्स वीतिक्कमे कायसमुट्ठाना आपत्ति होति, तं कायद्वारे पञत्तसिक्खापदं। अवीतिक्कमो कायसुचरितन्ति वारित्तसीलस्स वसेन वदति, चारित्तसीलस्सपि वा, यस्स अकरणे आपत्ति होति । वचीदुच्चरितसुचरितनिद्धारणम्पि वुत्तनयानुसारेन वेदितब्बं । उभयत्थ पञत्तस्साति कायद्वारे, वचीद्वारे च पञत्तस्स | सिक्खापदस्स वीतिक्कमोव मनोदुच्चरितं मनोद्वारे पञत्तस्स सिक्खापदस्स अभावतो, तयिदं द्वारद्वये अकिरियसमुट्ठानाय आपत्तिया वसेन वेदितब्बं । अवीतिक्कमोति यथावुत्ताय आपत्तिया अवीतिक्कमो मनोसुचरितं। "सब्बस्सापि सिक्खापदस्स अवीतिक्कमो मनोसुचरित"न्ति केचि । तदुभयहि चारित्तसीलं उद्दिस्सपञत्तं सिक्खापदं, तस्स अवीतिक्कमो सिया कायसुचरितं, सिया वचीसुचरितन्ति ।
पाणो अतिपातीयति एतायाति पाणातिपातो, तथापवत्ता चेतना, एवं अदिन्नादानादयोपीति आह "पाणातिपातादयो पन तिस्सो चेतना"ति । वचीद्वारेपि उप्पन्ना कायदुच्चरितं द्वारन्तरे उप्पन्नस्सापि कम्मस्स सनामापरिच्चागतो येभुय्यवुत्तिया, तब्बहुलवुत्तिया च । तेनाहु अट्ठकथाचरिया -
"द्वारे चरन्ति कम्मानि, न द्वारा द्वारचारिनो।। तस्मा द्वारेहि कम्मानि, अञमजं ववत्थिता''ति ।। (ध० स०. अट्ठ० कामावचरकुसलद्वारकथा)
वचीदुच्चरितं कायद्वारेपि वचीद्वारेपि उप्पन्नाति आनेत्वा सम्बन्धितब्बं । चेतनासम्पयुत्तधम्माति मनोकम्मभूताय चेतनाय सम्पयुत्तधम्मा । कायवचीकम्मभूताय पन चेतनाय सम्पयुत्ता अभिज्झादयो तं तं पक्खिका वा होन्ति अब्बोहारिका वाति । चेतनासम्पयुत्तधम्मा मनोसुचरितन्ति एत्थापि एसेव नयो । तिविधस्स दुच्चरितस्स अकरणवसेन पवत्ता तिस्सो चेतनापि विरतियोपि कायसुचरितं कायिकस्स वीतिक्कमस्स अकरणवसेन पवत्तनतो, कायेन पन सिक्खापदानं समादियने सीलस्स कायसुचरितभावे वत्तब्बमेव नत्थि। एसेव नयो वचीसुचरिते।
165
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org