________________
१६२
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(१०.३०४-३०४)
निमित्तं । अकम्पनत्राणन्ति ताय अनभिभवनीयं आणं, तत्थ तत्थ पच्चवेक्खणाजाणञ्चेव पच्चवेक्खणाय मुद्धभूतं लोकुत्तरञाणञ्च । निप्परियायतो मग्गभावना भावना नाम, या च तदत्था, तदुभयञ्च भावेन्तस्सेव इच्छितब्, न भावितभावनस्साति वुत्तं "भावेन्तस्स उप्पन्न बल"न्ति । तेनाह "या कुसलानं धम्मानं आसेवना भावना बहुलीकम्म"न्ति ।
कामं सम्पयुत्तधम्मेसु थिरभावोपि बलट्ठो एव, पटिपक्खेहि पन अकम्पनीयता सातिसयं बलट्ठोति वुत्तं "अस्सतिया अकम्पनवसेना'ति । पच्चनीकधम्मसमनतो समथो समाधि। अनिच्चादिना विविधेनाकारेन दस्सनतो विपस्सना पञ्जा। तं आकारं गहेत्वाति समाधानाकारं गहेत्वा । येनाकारेन पुब्बे अलीनं अनुद्धतं मज्झिमं भावनावीथिपटिपन्नं हुत्वा चित्तं समाहित होति, तं आकारं गहेत्वा सल्लक्खेत्वा | निमित्तवसेनाति कारणवसेन । . "एसेव नयो"ति इमिना पग्गहोव तं आकारं गहेत्वा पुन पवत्तेतब्बस्स पग्गाहस्स निमित्तवसेन पग्गाहनिमित्तन्ति इममत्थं अतिदिसति, तस्सत्थो समथे वुत्तनयानुसारेन वेदितब्बो। पग्गाहो वीरियं कोसज्जपक्खतो चित्तस्स पतितुं अदत्वा परगण्हनतो । अविक्खेपो एकग्गता विक्खेपस्स उद्धच्चस्स पटिपक्खभावतो । पटिसङ्घानकिच्चनिब्बत्तिभावतो लोकुत्तरधम्मानं पटिसङ्घानबलभावो, तथा पुब्बे पवत्ताकारसल्लक्खणवसेन समथपग्गाहानं उपरि पवत्तिसब्भावतो समथनिमित्तदुकस्सपि मिस्सकता वुत्ता।
यथासमादिन्नस्स सीलस्स भेदकरो वीतिक्कमो। सीलविनासको असंवरो। सम्मादिविविनासिकाति “अस्थि दिन्न'न्तिआदि (म० नि० १.४४१; २.९४; विभं० ७९३) नयप्पवत्ताय सम्मादिट्ठिया दूसिका।
__ सीलस्स सम्पादनं नाम सब्बभागतो तस्स अनूनतापादनन्ति आह "सम्पादनतो परिपूरणतो"ति । पारिपूरत्थो हि सम्पदा-सद्दोति । मानसिकसीलं नाम सीलविसोधनवसेन अभिज्झादिप्पहानं । दिट्ठिपारिपूरिभूतं आणन्ति अत्थिकदिट्ठिआदिसम्मादिट्ठिया पारिपूरिभावेन पवत्तं आणं ।
विसुद्धिं पापेतुं समत्थन्ति चित्तविसुद्धिआदिउपरिविसुद्धिया पच्चयो भवितुं समत्थं । सुविसुद्धमेव हि सीलं तस्सा पदट्ठानं होतीति । विसुद्धिं पापेतुं समत्थं दस्सनन्ति आणदस्सनविसुद्धिं, परमत्थविसुद्धिनिब्बानञ्च पापेतुं उपनेतुं समत्थं
162
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org