________________
१३८
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(९.२७९-२८१)
यत्थ च नेसं उग्गमनं पञ्जायति, सा पुरत्थिमा दिसा । यत्थ ओक्कमनं पायति, सा पच्छिमा दिसा। दक्खिणपस्से उत्तरा दिसा, वामपस्से दक्खिणा दिसाति चतुमहादीपवासीनं पच्चेकं सिनेरु उत्तरादिसायमेव, तस्मा अनवट्ठिता दिसाववत्थाति आह "इति नं आचिक्खति जनो"ति । यं दिसन्ति यं परस्थिमदिसं यसस्सीति महापरिवारो। कोटिसतसहस्सपरिमाणा हि देवता अभिण्हं परिवारेन्ति । चन्दननागरुक्खादीसु ओसधितिणवनप्पतिसुगन्धान अब्बनतो, तेहि दित्तभावूपगमनतो “गन्धब्बा'"ति लद्धनामानं चातुमहाराजिकदेवानं अधिपति भावतो । मे सुतन्ति एत्थ मेति निपातमत्तं । सुतन्ति विस्सुतन्ति अत्थो । अयव्हेत्थ योजना - तस्स धतर?महाराजस्स पुत्तापि बहवो । कित्तका ? असीति, दस एको च । एकनामा । कथं ? इन्दनामा । “महप्फला''ति च सुतं विस्सुतमेतं लोकेति।
आदिच्चो गोतमगोत्तो, भगवापि गोतमगोत्तो, आदिच्चेन समानगोत्तताय आदिच्चो बन्धु एतस्सातिपि आदिच्चबन्धु, आदिच्चस्स वा बन्धूति आदिच्चबन्धु, तं आदिच्चबन्धुनं । अनवज्जेनाति अवज्जपटिपक्खेन ब्रह्मविहारेन । समक्खसि ओधिसो, अनोधिसो च फरणेन ओलोकेसिआसयानुसयचरियाधिमुत्तिआदिविभागावबोधवसेन । वत्वा वन्दन्तीति “लोकस्स अनुकम्पको''ति कित्तेत्वा वन्दन्ति । सुतं नेतन्ति सुतं ननूति एतस्मिं अत्थे नु-सद्दो । अट्ठकथायं पन नोकारोयन्ति अधिप्पायेन अम्हेहीति अत्थो वुत्तो। एतन्ति एतं तथा परिकित्तेत्वा अमनुस्सानं देवतानं वन्दनं । वदन्ति धतर?महाराजस्स पुत्ता।
___२७९. येन पेता पवुच्चन्तीति एत्थ वचनसेसेन अत्थो वेदितब्बो, न यथारुतवसेनेवाति दस्सेन्तो "येन दिसाभागेन नीहरीयन्तूति वुच्चन्ती"ति आह । डव्हन्तु वाति पेते सन्धाय वदति । छिज्जन्तु वा हत्थपादादिके पिसुणा पिट्टिमंसिका। हञन्तु पाणातिपातिनोतिआदिका । पवुच्चन्तीति वा समुच्चन्ति, “अलं तेस"न्ति समाचिनीयन्तीति अत्थो । एवञ्हि वचनसेसेन विना एव अत्थो सिद्धो होति । रहस्सङ्गन्ति बीजं सन्धाय वदति ।
२८०. यस्मिं दिसाभागे सूरियो अत्थं गच्छतीति एत्थ “यतो ठानतो उदेती"ति एत्थ वुत्तनयानुसारेन अत्थो वेदितब्बो। .
२८१. येन दिसाभागेन उत्तरकुरु रम्मो अवट्ठितो, इतो सा उत्तरा दिसाति
138
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org