________________
९४
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(७.२०२-२०२)
अधिभवतीति फलस्स उळारभावेन अभिभुय्य तिट्ठति । अत्थतो पणीतपणीतानं भोगानं पटिलाभो एवाति आह “अतिरेकं लभती"ति । अधिगच्छतीति विन्दति, निब्बत्तमानोव तेन समन्नागतो होतीति अत्थो । एकदेसेन अफुसित्वा सब्बप्पदेसेहि फुसनतो सब्बप्पदेसेहि फुसन्तियो एतेसं पादतलानं सन्तीति "सब्बावन्तेहि पादतलेही"ति वत्तं । यथा निक्खिपने सब्बे पादतलप्पदेसा संहच्चकारिनो अनिन्त्रताय समभावतो. एवं उल वुत्त “सम फुसति, सम उद्धरतीति । इदानि इमस्स महापुरिसलक्खणस्स समधिगमेन लद्धब्बनिस्सन्दफलविभावनमुखेन आनुभावं विभावेतुं "सचेपि ही"तिआदि वुत्तं । तत्थ नरकन्ति आवाटं । अन्तो पविसति समभावापत्तिया । "चक्कलक्खणेन पतिट्ठातब्बट्ठान"न्ति इदं यं भूमिप्पदेसं पादतलं फुसति, तत्थ चक्कलक्खणम्पि फुसनवसेन पतिट्ठातीति कत्वा वुत्तं । तस्स पन तथा पतिद्वानं सुप्पतिट्टितपादताय एवाति सुप्पतिट्टितपादताय आनुभावकित्तने “लक्खणन्तरानयनं किमत्थियन्ति न चिन्तेतब्बं । सीलतेजेनाति सीलप्पभावेन । पुञतेजेनाति कुसलप्पभावेन । धम्मतेजेनाति आणप्पभावेन । तीहिपि पदेहि भगवतो बुद्धभूतस्स धम्मा गहिता, "दसनं पारमीन"न्ति इमिना बुद्धकरधम्मा गहिता ।
२०२. महासमुद्दोव सीमा सब्बभूमिस्सरभावतो। “अखिलमनिमित्तमकण्टक"न्ति तीहिपि पदेहि थेय्याभावोव वुत्तोति आह "निच्चोर"न्तिआदि । खरसम्फस्सटेनाति घट्टनेन दुक्खसम्फस्सभावेन खिलाति । उपद्दवपच्चयटेनाति अनत्थहेतुताय निमित्ताति । "अखिल"न्तिआदिना एकचारीहि चोराभावो वुत्तो, “निरब्बुद"न्ति इमिना पन गणबन्धवसेन विचरणचोराभावो वुत्तोति दस्सेतुं "गुम्बं गुम्बं हुत्वा"तिआदि वुत्तं । अविक्खम्भनीयोति न विबन्धनीयो केनचि अप्पटिबाहनीयो ठानतो अनिक्कड्डनीयो । पटिपक्खं अनिट्ठ अत्थेतीति पच्चत्थिको, एतेन पाकटभावेन विरोधं अकरोन्तो वेरिपुग्गलो वुत्तो। पटिविरुद्धो अमित्तो पच्चामित्तो, एतेन पाकटभावेन विरोधं करोन्तो वेरिपुग्गलो वुत्तो । विक्खम्भेतुं नासक्खिंसु, अञदत्थु सयमेव विघातब्यसनं पापुणिंसु चेव सावकत्तञ्च पवेदेसुं।
"कम्म"न्तिआदीसु कम्मं नाम बुद्धभावं उद्दिस्स कतूपचितो लक्खणसंवत्तनियो पुञ्जसम्भारो। तेनाह "सतसहस्सकप्पाधिकानी"तिआदि । कम्मसरिक्खकं नाम तस्सेव पुञसम्भारस्स करणकाले केनचि अकम्पनीयस्स दळहावत्थितभावस्स अनुच्छविको सुप्पतिट्टितपादतासङ्घातस्स लक्खणस्स परेहि अविक्खम्भनीयताय आपकनिमित्तभावो, स्वायं निमित्तभावो तस्सेव लक्खणस्साति अट्ठकथायं “कम्मसरिक्खकं नाम...पे०...
94
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org