________________
(९.४०२-४०२)
मग्गसच्चनिद्देसवण्णना
३१७
पहीनस्स पुन अप्पहातब्बताय पकट्ट हानं चजनं समुच्छिन्दनं, पहानमेव वुत्तनयेन पटिवेधोति पहानपटिवेधो, तेन । अयम्पि यस्मिं किलेसे अप्पहीयमाने मग्गभावनाय न भवितब्बं, असति च मग्गभावनाय यो उप्पज्जेय्य, तस्स किलेसस्स पटिघातं करोन्तस्स अनुप्पत्तिधम्मतं आपादेन्तस्स आणस्स तथापवत्तियं पटिघाताभावेन निस्सङ्गचारं उपादाय एवं वुत्तो । सच्छिकिरिया पच्चक्खकरणं अनुस्सवाकारपरिवितक्कादिके मुञ्चित्वा सरूपतो आरम्मणकरणं "इदं त"न्ति यथासभावतो गहणं, सा एव वुत्तनयेन पटिवेधोति सच्छिकिरियापटिवेधो, तेन । अयं पनस्स आवरणस्स असमुच्छिन्दनतो आणं निरोधं आलम्बितुं न सक्कोति, तस्स समुच्छिन्दनतो तं सरूपतो विभावेन्तमेव पवत्ततीति एवं वुत्तो । भावना उप्पादना, वड्डना च। तत्थ पठममग्गे उप्पादनटेन, दुतियादीसु वड्डनटेन, उभयत्थापि वा उभयथापि वेदितब्बं । पठममग्गेपि हि यथारहं वुढानगामिनियं पवत्तं परिजाननादिं वड्डेन्तो पवत्तोति वड्डनटेन भावना सक्का विज्ञातुं। दुतियादीसुपि अप्पहीनकिलेसप्पहानतो, पूग्गलन्तरभावसाधनतो च उप्पादनटेन भावना सक्का विज्ञातं, सा एव वुत्तनयेन पटिवेधोति भावनापटिवेधो, तेन । अयम्पि हि यथा जाणे पवत्ते पच्छा मग्गधम्मानं सरूपपरिच्छेदे सम्मोहो न होति, तथा पवत्तिमेव गहेत्वा वुत्तो ।
तिद्वन्तु ताव यथाधिगता मग्गधम्मा, यथापवत्तेसु फलधम्मेसुपि अयं यथाधिगतसच्चधम्मेसु विय विगतसम्मोहोव होति । तेनेवाह “दिठ्ठधम्मो पत्तधम्मो विदितधम्मो परियोगाळहधम्मो"ति (महाव० १८; दी० नि० १.२९९; म० नि० २.६९) यतो सचस्स धम्मतासञ्चोदिता यथाधिगतसच्चधम्मालम्बनियो मग्गवीथितो परतो मग्गफलपहीनावसिट्ठकिलेसनिब्बानानं पच्चवेक्खणा पवत्तन्ति, दुक्खसच्चम्मोपि सक्कायदिट्ठिआदयो । अयञ्च अथवण्णना "परिञाभिसमयेना"तिआदीसुपि विभावेतब्बा । एकाभिसमयेन अभिसमेतीति एत्थाह वितण्डवादी “अरियमग्गजाणं चतूसु सच्चेसु नानाभिसमयवसेन किच्चकर'"न्ति, सो अभिधम्मे (कथाव० २७४) ओधिसोकथाय सञापेतब्बो। इदानि. तमेव एकाभिसमयं वित्थारवसेन विभावेतुं "एवमस्सा"तिआदि वुत्तं । “पुब्बभागे...पे०... पटिवेधो होती"ति कस्मा वुत्तं, ननु पटिवेधो पुब्बभागियो न होतीति ? सच्चमेतं निप्परियायतो, इध पन उग्गहादिवसेन पवत्तो अवबोधो परियायतो तथा वुत्तो। पटिवेधनिमित्तत्ता वा उग्गहादिवसेन पवत्तं दुक्खादीसु पुब्बभागे आणं “पटिवेधो''ति वुत्तं, न पटिविज्झनसभावं। किच्चतोति पुब्बभागेहि दुक्खादित्राणेहि कातब्बकिच्चस्स इध निप्फत्तितो, इमस्सेव वा जाणस्स दुक्खादिप्पकासनकिच्चतो, परिञादितोति अत्थो । आरम्मणपटिवेधोति सच्छिकिरियापटिवेधमाह । साति पच्चवेक्खणा ।
317
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org