________________
(९.३७५-३७५)
इरियापथपब्बवण्णना
२८१
अधिप्पायो । “गच्छन्तो वा"तिआदि गमनादिमत्तजाननस्स, गमनादिगतविसेसजाननस्स च साधारणवचनं, तत्थ गमनादिमत्तजाननं न इध नाधिप्पेतं, गमनादिगतविसेसजाननं पन अधिप्पेतन्ति तं विभजित्वा दस्सेतुं "तत्थ काम"न्तिआदि वुत्तं । सत्तूपलद्धिन्ति “सत्तो अत्थी'ति उपलद्धिं सत्तग्गाहं । न पजहति न परिच्चजति “अहं गच्छामि, मम गमनन्ति गाहसब्भावतो । ततो एव अत्तसझं “अस्थि अत्ता कारको वेदको"ति एवं पवत्तं विपरीतसचं न उग्घाटेति नापनेति अप्पटिपक्खभावतो, अननुब्रूहनतो वा । एवं भूतस्स चस्स कुतो कम्मट्ठानादिभावोति आह "कम्मट्ठानं वा सतिपट्ठानभावना वा न होती"ति । "इमस्स पना"तिआदि सुक्कपक्खो, तस्स वुत्तविपरियायेन अत्थो वेदितब्बो। तमेव हि अत्थं विवरितुं "इदही"तिआदि वुत्तं ।
तत्थ को गच्छतीति साधनं, किरियञ्च अविनिब्भुत्तं कत्वा गमनकिरियाय कत्तुपुच्छा, सा कत्तुभावविसिट्ठअत्तपटिक्खेपत्था धम्ममत्तस्सेव गमनसिद्धिदस्सनतो। कस्स गमनन्ति तमेवत्थं परियायन्तरेन वदति साधनं, किरियञ्च विनिब्भुत्तं कत्वा गमनकिरियाय अकत्तुसम्बन्धीभावविभावनतो । पटिक्खेपत्थहि अन्तोनीतं कत्वा उभयत्थं किं-सद्दो पवत्तो । किं कारणाति पन पटिक्खित्तकत्तुकाय गमनकिरियाय अविपरीतकारणपुच्छा। इदहि गमनं नाम अत्ता मनसा संयुज्जति, मनो इन्द्रियेहि, इन्द्रियानि अत्तेहीति एवमादि मिच्छाकारणविनिमुत्तअनुरूपपच्चयहेतुको धम्मानं पवत्तिआकारविसेसो। तेनाह "तत्था"तिआदि ।
न कोचि सत्तो वा पुग्गलो वा गच्छति धम्ममत्तस्सेव गमनसिद्धितो, तब्बिनिमुत्तस्स च कस्सचि अभावतो। इदानि धम्ममत्तस्सेव गमनसिद्धिं दस्सेतुं "चित्तकिरियावायोधातुविष्फारेना''तिआदि वुत्तं । तत्थ चित्तकिरिया च सा, वायोधातुया विप्फारो विष्फन्दनञ्चाति चित्तकिरियावायोधातुविष्फारो, तेन | एत्थ च चित्तकिरियग्गहणेन अनिन्द्रियबद्धवायोधातुविष्फारं निवत्तेति, वायोधातुविष्फारग्गहणेन चेतनावचीवित्तिभेदं चित्तकिरियं निवत्तेति, उभयेन पन कायविञत्तिं विभावेति | "गच्छती"ति वत्वा यथा पवत्तमाने काये “गच्छती"ति वोहारो होति, तं दस्सेतुं "तस्मा"तिआदि वुत्तं । तन्ति गन्तुकामतावसेन पवत्तचित्तं । वायं जनेतीति वायोधातुअधिकं रूपकलापं उप्पादेति, अधिकता चेत्थ सामत्थियतो, न पमाणतो। गमनचित्तसमुट्ठितं सहजातरूपकायस्स थम्भनसन्धारणचलनानं पच्चयभूतेन आकारविसेसेन पवत्तमानं वायोधातुं सन्धायाह "वायो विज्ञत्तिं जनेती"ति । अधिप्पायसहभावी हि विकारो विज्ञत्ति । यथावुत्तअधिकभावेनेव च
281
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org