________________
२५६
दीघनिकाये महावग्गटीका
(८.३६९-३७०)
३६९. इमस्मियेव ओकासेति इमिस्समेव इन्दसालगुहायं । देवभूतस्स मेति पुब्बेपि देवभूतस्स सक्कस्सेव मे भूतस्स । सतोति इदानिपि सक्कस्सेव सतो पुनरायु च मे लड़ो।
दिविया कायाति दिब्बा, खन्धपञ्चकसङ्घाता कायाति आह "दिब्बा अत्तभावा"ति | "अमूळहो गब्भं एस्सामी"ति इमिना अरियसावकानं अन्धपुथुज्जनानं विय सम्मोहमरणं, असम्पजानगब्भोक्कमनञ्च नत्थि, अथ खो असम्मोहमरणञ्चेव सम्पजानगब्भोक्कमनञ्च होतीति दस्सेति । अरियसावका नियतगतिकत्ता सुगतीसु एव उप्पज्जन्ति, तत्थापि मनुस्सेसु उप्पज्जन्ता उळारेसु एव कुलेसु पटिसन्धिं गहिस्सन्ति, सक्कस्सापि तादिसो अज्झासयो। तेन वुत्तं पाळियं “यत्थ मे रमती मनो"ति, तं सन्धायाह "यत्थ मे"तिआदि । सक्को पन अत्तनो दिब्बानुभावेनापि तादिसं जानितुं सक्कोतियेव ।
कारणेनाति युत्तेन अरियसावकभावस्स अनुच्छविकेन । तेनाह "समेना"ति ।
सकदागामिमग्गं सन्धाय वदति छठे अत्थवसे अनागामिमग्गस्स वक्खमानत्ता। आजानितुकामोति अप्पत्तं विसेसं पटिविज्झितुकामो। मनुस्सलोके अन्तो भविस्सति पुन मानुस्सूपपत्तिया अभावतो।
पुनदेवाति मनुस्सेसु उप्पन्नो ततो चवित्वा पुनदेव । इमस्मिं तावतिंसदेवलोकस्मि । उत्तमो, कीदिसोति आह "सक्को"तिआदि ।
अन्तिमे भवेति मम सब्बभवेसु अन्तिमे सब्बपरियोसाने भवे । “आयुना"ति इमिना च तंसहभाविनो सब्बेपि वण्णादिके सङ्गण्हाति । “पञ्जाया"ति च इमिना सब्बेपि सद्धासतिवीरियादिके। तस्मिं अत्तभावेति तस्मिं सब्बन्तिमे सक्कत्तभावे । अकनिट्ठगामी हुत्वाति अन्तरायपरिनिब्बायिआदिभावं अनुपगन्त्वा एकंसतो उद्धंसोतो अकनिढगामी एव हुत्वा। ततो एव अनुक्कमेन अविहादीसु निब्बत्तन्तो। एवमाहाति “सो निवासो भविस्सती''ति एवमाह । “अविहादीसु...पे०... निब्बत्तिस्सती''ति सङ्खपतो वुत्तमत्थं विवरितुं "एस किरा"तिआदि वुत्तं । अयञ्च नयो न केवलं सक्कस्सेव, अथ खो महासेट्ठिमहाउपासिकानम्पि होतियेवाति दस्सेन्तो “सक्को देवराजा"तिआदिमाह।।
३७०. भवसम्पत्तिनिब्बानसम्पत्तीनं वसेन अपरिपुण्णज्झासयताय अनिट्ठितमनोरथो तं
256
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org