________________
१६६
दीघनिकाये महावग्गटीका
(३.२१६-२१६)
अवीतिक्कमनीयतावसेन । सत्थुकिच्चं साधेस्सति “इदं वो कत्तब्ध, इदं वो न कत्तब्बन्ति कत्तब्बाकत्तब्बस्स विभागेन अनुसासनतो ।
तेन तेनाकारेनाति तेन तेन वेनेय्यानं अज्झासयानुरूपेन पकारेन । इमे धम्मेति इमे सत्ततिंसबोधिपक्खियधम्मे । तप्पधानत्ता सुत्तन्तदेसनाय "सुत्तन्तपिटकं देसित"न्ति वुत्तं । सत्थुकिच्चं साधेस्सति तंतंचरियानुरूपं सम्मापटिपत्तिया अनुसासनतो । कुसलाकुसलाब्याकतवसेन नव हेतू। “सत्त फस्सा"तिआदि सत्तविाणधातुसम्पयोगवसेन वुत्तं । धम्मानुलोमे तिकपट्टानादयो छ, तथा धम्मपच्चनीये, धम्मानुलोमपच्चनीये, धम्मपच्चनीयानुलोमेति चतुवीसति समन्तपट्टानानि एतस्साति चतुवीसतिसमन्तपट्ठान, तं पन पच्चयानुलोमादिवसेन विभजियमानं अपरिमाणनयं एवाति आह "अनन्तनयमहापट्टानपटिमण्डित"न्ति । सत्थुकिच्चं साधेस्सतीति खन्धादिविभागेन आयमानं चतुसच्चसम्बोधावहत्ता सत्थारा सम्मासम्बुद्धेन कातब्बकिच्चं निप्फादेस्सति ।
ओवदिस्सन्ति अनुसासिस्सन्ति ओवादानुसासनीकिच्चनिप्फादनतो ।
चारित्तन्ति समुदाचारा, नवेसु पियालापं वुड्डेसु गारवालापन्ति अत्थो। तेनाह "भन्तेति वा आयस्माति वा"ति । गारववचनं हेतं यदिदं भन्तेति वा आयस्माति वा, लोके पन “तत्र भव"न्ति, “देवानं पिया"ति च गारववचनमेव ।
"आकङ्खमानो समूहनतू''ति वुत्ते "न आकङ्खमानो न समूहनतू"तिपि वुत्तमेव होतीति आह "विकप्पवचनेनेव ठपेसी"ति । बलन्ति जाणबलं । यदि असमूहननं दिटुं, तदेव च इच्छितं, अथ, कस्मा भगवा “आकङ्खमानो समूहनतू"ति अवोचाति ? तथारूपपुग्गलज्झासयवसेन । सन्ति हि केचि खुद्दानुखुद्दकानि सिक्खापदानि समादाय संवत्तितुं अनिच्छन्ता, तेसं तथा अवुच्चमाने भगवति विघातो उप्पज्जेय्य, तं तेसं भविस्सति दीघरत्तं अहिताय दुक्खाय, तथा पन वुत्ते तेसं विघातो न उप्पज्जेय्य "अम्हाकं एवायं दोसो, यतो अम्हेसु एव केचि समूहननं न इच्छन्तीति । केचि "सकलस्स पन सासनस्स सङ्घायत्तभावकरणत्थं तथा वुत्त''न्ति वदन्ति । यञ्च किञ्चि सत्थारा सिक्खापदं पञत्तं, तं समणा सक्यपुत्तिया सिरसा सम्पटिच्छित्वा जीवितं विय रक्खन्ति । तथा हि ते “खुद्दानुखुद्दकानि सिक्खापदानि आकङ्घमानो सङ्घो समूहनतू''ति वुत्तेपि न समूहनिंसु, अञदत्थु “पुरतो विय तस्स अच्चयेपि रखिंसु एवा"ति
166
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org