________________
दीघनिकाये पाथिकवग्गट्ठकथा
(४.११९-१२०)
मूलजाता पतिद्विताति मग्गमूलस्स सञ्जातत्ता तेन मग्गमूलेन पतिहिता। दव्हाति थिरा । असंहारियाति सुनिखातइन्दखीलो विय केनचि चालेतुं असक्कुणेय्या । तस्सेतं कल्लं वचनायाति तस्स अरियसावकस्स युत्तमेतं वत्तुं । किन्ति ? "भगवतोम्हि पुत्तो ओरसो"ति एवमादि । सो हि भगवन्तं निस्साय अरियभूमियं जातोति भगवतो पुत्तो। उरे वसित्वा मुखतो निक्खन्तधम्मघोसवसेन मग्गफलेसु पतिद्वितत्ता ओरसो मुखतो जातो। अरियधम्मतो जातत्ता अरियधम्मेन च निम्मितत्ता धम्मजो धम्मनिम्मितो। नवलोकुत्तरधम्मदायज्जं अरहतीति धम्मदायादो। तं किस्स हेतूति यदेतं "भगवतोम्हि पुत्तो"ति वत्वा “धम्मजो धम्मनिम्मितो''ति वुत्तं, तं कस्माति चे? इदानिस्स अत्थं दस्सेन्तो तथागतस्स हेतन्तिआदिमाह । तत्थ "धम्मकायो इतिपी"ति कस्मा तथागतो "धम्मकायो"ति वुत्तो? तथागतो हि तेपिटकं बुद्धवचनं हदयेन चिन्तेत्वा वाचाय अभिनीहरि । तेनस्स कायो धम्ममयत्ता धम्मोव । इति धम्मो कायो अस्साति धम्मकायो। धम्मकायत्ता एव ब्रह्मकायो। धम्मो हि सेठ्ठत्थेन ब्रह्माति वुच्चति । धम्मभूतोति धम्मसभावो । धम्मभूतत्ता एव ब्रह्मभूतो।
११९. एत्तावता भगवा सेठ्ठच्छेदकवादं दस्सेत्वा इदानि अपरेनपि नयेन सेठ्ठच्छेदकवादमेव दस्सेतुं होति खो सो, वासेट्ट, समयोतिआदिमाह । तत्थ संवट्टविवट्टकथा ब्रह्मजाले वित्थारिताव । इत्थत्तं आगच्छन्तीति इत्थभावं मनुस्सत्तं आगच्छन्ति । तेध होन्ति मनोमयाति ते इध मनुस्सलोके निब्बत्तमानापि ओपपातिका हुत्वा मनेनेव निब्बत्ताति मनोमया । ब्रह्मलोके विय इधापि नेसं पीतियेव आहारकिच्चं साधेतीति पीतिभक्खा। एतेनेव नयेन सयंपभादीनिपि वेदितब्बानीति ।
रसपथविपातुभाववण्णना
१२०. एकोदकीभूतन्ति सब्बं चक्कवाळं एकोदकमेव भूतं । अन्धकारोति तमो । अन्धकारतिमिसाति चक्खुविञआणुप्पत्तिनिवारणेन अन्धभावकरणं बहलतमं । समतनीति पतिहि समन्ततो पत्थरि । पयसो तत्तस्साति तत्तस्स खीरस्स । वण्णसम्पन्नाति वण्णेन सम्पन्ना। कणिकारपुप्फसदिसो हिस्सा वण्णो अहोसि । गन्धसम्पनाति गन्धेन सम्पन्ना दिब्बगन्धं वायति । रससम्पन्नाति रसेन सम्पन्ना पक्खित्तदिब्बोजा विय होति । खुहमधुन्ति खुद्दकमक्खिकाहि कतमधुं । अनेळकन्ति निद्दोसं मक्खिकण्डकविरहितं । लोलजातिकोति लोलसभावो। अतीतानन्तरेपि कप्पे लोलोयेव । अम्भोति अच्छरियजातो आह । किमविदं
44
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org