________________
(१०.३०५-३०५)
तिकवण्णना
१६१
धम्मस्सवनं सुण, सहस्सं ते दस्सामी''ति वुत्तो धनलोभेन उपोसथं समादाय विहारं गन्त्वा इदं ठानं अकुतोभयन्ति सल्लक्खेत्वा धम्मासनस्स हेट्ठा निपन्नो सब्बरत्तिं निद्दायित्वा घरं अगमासि । माता पातोव यागु पचित्वा उपनामेसि । सो सहस्सं गहेत्वाव पिवि । अथस्स एतदहोसि- “धनं संहरिस्सामी"ति । सो नावाय समुदं पक्खन्दितुकामो अहोसि । अथ नं माता “तात, इमस्मिं कुले चत्तालीसकोटिधनं अत्थि, अलं गमनेना'"ति निवारेसि । सो तस्सा वचनं अनादियित्वा गच्छति एव । माता पुरतो अट्ठासि । अथ नं कुज्झित्वा “अयं महं पुरतो तिकृती"ति पादेन पहरित्वा पतितं अन्तरं कत्वा अगमासि ।
___माता उट्ठहित्वा "मादिसाय मातरि एवरूपं कम्मं कत्वा गतस्स ते गतट्ठाने सुखं भविस्सतीति एवंसञी नाम त्वं पुत्ता"ति आह । तस्स नावं आरुयह गच्छतो सत्तमे दिवसे नावा अट्ठासि । अथ ते मनुस्सा “अद्धा एत्थ पापपुरिसो अत्थि सलाकं देथा"ति आहेसु । सलाका दिय्यमाना तस्सेव तिक्खत्तुं पापुणाति । ते तस्स उळुम्पं दत्वा तं समुद्दे पक्खिपिंसु । सो एकं दीपं गन्त्वा विमानपेतीहि सद्धिं सम्पत्तिं अनुभवन्तो ताहि "पुरतो पुरतो मा अगमासी''ति वुच्चमानोपि तद्दिगुणं तद्दिगुणं सम्पत्तिं पस्सन्तो अनुपुब्बेन खुरचक्कधरं एकं अद्दस । तस्स तं चक्कं पदुमपुष्पं विय उपट्टासि । सो तं आह - “अम्भो, इदं तया पिळन्धितं पदुमं मय्हं देही"ति । “न इदं सामि पदुमं, खुरचक्कं एत"न्ति । सो “वञ्चेसि मं, त्वं किं मया पदुमं अदिठ्ठपुब्ब"न्ति वत्वा त्वं लोहितचन्दनं विलिम्पित्वा पिळन्धनं पदुमपुष्पं मय्हं न दातुकामोति आह । सो चिन्तेसि “अयम्पि मया कतसदिसं कम्मं कत्वा तस्स फलं अनुभवितुकामो"ति । अथ नं “हन्द रे"ति वत्वा तस्स मत्थके चक्कं पक्खिपि । तेन वुत्तं- ।
"चतुब्मि अट्ठज्झगमा, अट्ठाहिपि च सोळस । सोळसाहि च बात्तिंस, अत्रिच्छं चक्कमासदो । इच्छाहतस्स पोसस्स, चक्कं भमति मत्थके''ति ।। (जा० १.१.१०४)
गहपतीति पन गेहसामिको वुच्चति । सो मातुगामस्स सयनवत्थालङ्कारादिअनुप्पदानेन बहूपकारो । तं अतिचरन्तो मातुगामो निरयादीसु निब्बत्तति, तस्मा सोपि पुरिमनयेनेव अनुदहनतुन गहपतग्गीति वुत्तो।
तत्थ वत्थु - कस्सपबुद्धस्स काले सोतापन्नस्स उपासकस्स भरिया अतिचारिनी
161
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org