________________
(९.४०४-४०४)
मग्गसच्चनिद्देसवण्णना
३५५
आरुप्पे चतुक्कपञ्चकज्झानं उप्पज्जति, तञ्च लोकुत्तरं, नो लोकियन्ति वुत्तं, एत्थ कथन्ति ? एत्थापि पठमज्झानादीसु यतो वुट्ठाय सोतापत्तिमग्गं पटिलभित्वा अरूपसमापत्तिं भावेत्वा सो आरुप्पे उप्पन्नो, तं झानिकावस्स तत्थ तयो मग्गा उप्पज्जन्ति । एवं पादकज्झानमेव नियमेति ।
केचि पन थेरा “विपस्सनाय आरम्मणभूता खन्धा नियमेन्ती"ति वदन्ति । केचि "पुग्गलज्झासयो नियमेती"ति वदन्ति। केचि "वुढानगामिनिविपस्सना नियमेती"ति वदन्ति । तेसं वादविनिच्छयो विसुद्धिमग्गे वुट्ठानगामिनिविपस्सनाधिकारे वुत्तनयेनेव वेदितब्बो।
अयं वुच्चति, भिक्खवे, सम्मासमाधीति अयं पुब्बभागे लोकियो अपरभागे लोकुत्तरो सम्मासमाधीति वुच्चति ।
इति अज्झत्तं वाति एवं अत्तनो वा चत्तारि सच्चानि परिग्गण्हित्वा, परस्स वा, कालेन वा अत्तनो, कालेन वा परस्स चत्तारि सच्चानि परिग्गण्हित्वा धम्मेसु धम्मानुपस्सी विहरति । समुदयवया पनेत्थ चतुन्नं सच्चानं यथासम्भावतो उप्पत्तिनिवत्तिवसेन वेदितब्बा । इतो परं वुत्तनयमेव । केवलन्हि इध चतुसच्चपरिग्गाहिका सति दुक्खसच्चन्ति एवं योजनं कत्वा सच्चपरिग्गाहकस्स भिक्खुनो निय्यानमुखं वेदितब्द, सेसं तादिसमेवाति ।
चतुसच्चपब्बं निहितं ।
४०४. एत्तावता आनापानपब्बं चतुइरियापथपब्बं चतुसम्पजञपबं द्वत्तिंसाकारं चतुधातुववत्थानं नवसिवथिका वेदनानुपस्सना चित्तानुपस्सना नीवरणपरिग्गहो खन्धपरिग्गहो आयतनपरिग्गहो बोज्झङ्गपरिग्गहो सच्चपरिग्गहोति एकवीसति कम्मट्ठानानि। तेसु आनापानं द्वत्तिंसाकारं नवसिवथिकाति एकादस अप्पनाकम्मट्ठानानि होन्ति । दीघभाणकमहासीवत्थेरो पन "नवसिवथिका आदीनवानुपस्सनावसेन वुत्ता''ति आह । तस्मा तस्स मतेन द्वेयेव अप्पनाकम्मट्ठानानि, सेसानि उपचारकम्मट्ठानानि । किं पनेतेसु सब्बेसु अभिनिवेसो जायतीति ? न जायति । इरियापथसम्पजचनीवरणबोज्झङ्गेसु हि अभिनिवेसो न जायति, सेसेसु जायतीति । महासीवत्थेरो पनाह “एतेसुपि अभिनिवेसो जायति । अयहि ‘अत्थि नु खो मे चत्तारो इरियापथा उदाहु नत्थि, अत्थि नु खो मे चतुसम्पजचं
355
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org