________________
३५२
दीघनिकाये महावग्गट्ठकथा
(९.४०२-४०२)
पनेतेसु वत्थूसु अटवियं चोरा विय न पायति, तेनस्सा तत्थेव निरोधं दस्सेन्तो "चक्खु लोके पियरूपं सातरूपं, एत्थेसा तण्हा पहीयमाना पहीयति, एत्थ निरुज्झमाना निरुज्झती''तिआदिमाह ।
मग्गसच्चनिद्देसवण्णना
४०२. अयमेवाति अञ्जमग्गपटिक्खेपनत्थं नियमनं । अरियोति तं तं मग्गवज्झेहि किलेसेहि आरकत्ता अरियभावकरत्ता च अरियो । दुक्खे आणन्तिआदिना चतुसच्चकम्मट्ठानं दस्सितं । तत्थ पुरिमानि द्वे सच्चानि वटुं, पच्छिमानि विवढें । तेसु भिक्खुनो वट्टे कम्मट्ठानाभिनिवेसो होति, विवट्टे नत्थि अभिनिवेसो। पुरिमानि हि द्वे सच्चानि “पञ्चक्खन्धा दुक्खं, तण्हा समुदयो'"ति एवं सङ्केपेन च “कतमे पञ्चक्खन्धा, रूपक्खन्धो"तिआदिना नयेन वित्थारेन च आचरियस्स सन्तिके उग्गण्हित्वा वाचाय पुनप्पुनं परिवत्तेन्तो योगावचरो कम्मं करोति । इतरेसु पन द्वीसु सच्चेसु निरोधसच्चं इ8 कन्तं मनापं. मग्गसच्चं इदं कन्तं मनापन्ति एवं सवनेन कम्मं करोति । सो एवं करोन्तो चत्तारि सच्चानि एकपटिवेधेनेव पटिविज्झति एकाभिसमयेन अभिसमेति । दुक्खं परिञापटिवेधेन पटिविज्झति, समुदयं पहानपटिवेधेन, निरोधं सच्छिकिरियापटिवेधेन, मग्गं भावनापटिवेधेन पटिविज्झति । दुक्खं परिञाभिसमयेन...पे०... मग्गं भावनाभिसमयेन अभिसमेति । एवमस्स पुब्बभागे द्वीसु सच्चेसु उग्गहपरिपुच्छासवनधारणसम्मसनपटिवेधो होति, द्वीसु पन सवनपटिवेधोयेव । अपरभागे तीसु किच्चतो पटिवेधो होति, निरोधे आरम्मणपटिवेधो । पच्चवेक्खणा पन पत्तसच्चस्स होति । अयञ्च आदिकम्मिको, तस्मा सा इध न वुत्ता ।
इमस्स च भिक्खुनो पुब्बे परिग्गहतो "दुक्खं परिजानामि, समुदयं पजहामि, निरोधं सच्छिकरोमि, मग्गं भावेमी''ति आभोगसमन्नाहारमनसिकारपच्चवेक्खणा नत्थि, परिग्गहतो पट्ठाय होति । अपरभागे पन दुक्खं परिञातमेव...पे०... मग्गो भावितोव होति । तत्थ द्वे सच्चानि दुद्दसत्ता गम्भीरानि, द्वे गम्भीरत्ता दुद्दसानि । दुक्खसच्चहि उप्पत्तितो पाकटं, खाणुकण्टकपहारादीसु "अहो दुक्ख'"न्ति वत्तब्बतम्पि आपज्जति । समुदयम्पि खादितुकामताभुजितुकामतादिवसेन उप्पत्तितो पाकटं । लक्खणपटिवेधतो पन उभयम्पि गम्भीरं । इति तानि दुद्दसत्ता गम्भीरानि । इतरेसं पन द्विनं दस्सनत्थाय पयोगो भवग्गगहणत्थं हत्थप्पसारणं विय अवीचिफुसनत्थं पादप्पसारणं विय सतधा भिन्नस्स वालस्स
352
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org