________________
३३२
दीघनिकाये महावग्गट्ठकथा
पटिघनिमित्तं, पटिघारम्मणम्पि पटिघनिमित्तं । अयोनिसोमनसिकारो सब्बत्थ एकलक्खणीव । तं तस्मिं निमित्ते बहुलं पवत्तयतो ब्यापादो उप्पज्जति । तेनाह भगवा - " अस्थि, भिक्खवे, पटिघनिमित्तं, तत्थ अयोनिसोमनसिकारबहुलीकारो, अयमाहारो अनुप्पन्नस्स वा ब्यापादस्स उप्पादाय उप्पन्नस्स वा ब्यापादस्स भिय्योभावाय वेपुल्लाया "ति (सं० नि० ३.५.२३२)।
मेत्ताय पन चेतोविमुत्तिया योनिसोमनसिकारेनस्स पहानं होति । तत्थ मेत्ताति वुत्ते अप्पनापि उपचारोपि वट्टति । चेतोविमुत्तीति अप्पनाव । योनिसोमनसिकारो वुत्तलक्खणोव । तं तत्थ बहुलं पवत्तयतो ब्यापादो पहीयति । तेनाह भगवा - " अत्थि, भिक्खवे, मेत्ता चेतोविमुत्ति, तत्थ योनिसोमनसिकारबहुलीकारो, अयमाहारो अनुप्पन्नस्स वा ब्यापादस्स अनुप्पादाय उप्पन्नस्स वा ब्यापादस्स पहानायाति (सं० नि० ३.५.२३२) ।
( ९.३८२ - ३८२)
अपिच छ धम्मा ब्यापादस्स पहानाय संवत्तन्ति मेत्तानिमित्तस्स उग्गहो मेत्ताभावनानुयोगो कम्मस्सकतापच्चवेक्खणा पटिसङ्खानबहुलता कल्याणमत्तता सप्पायकथाति । ओदिस्सक अनोदिस्सकदिसाफरणानहि अञ्ञतरवसेन मेत्तं उग्गहन्तस्सापि ब्यापादो पहीयति, ओधिसो अनोधिसोफरणवसेन मेत्तं भावेन्तस्सापि । " त्वं एतस्स कुद्धो किं करिस्ससि, किमस्स सीलादीनि विनासेतुं सक्खिस्ससि, ननु त्वं अत्तनो कम्मेन आगन्त्वा अत्तनो कम्मेनेव गमिस्ससि, परस्स कुज्झनं नाम वीतच्चितङ्गार तत्तअय सलाकगूथादीनि गहेत्वा परं पहरितुकामतासदिसं होति । एसोपि तव कुद्धो किं करिस्सति, किं ते सीलादीनि विनासेतुं सक्खिस्सति, एस अत्तनो कम्पेन आगन्त्वा अत्तनो कम्मेनेव गमिस्सति, अप्पटिच्छितपहेणकं विय पटिवातं खित्तरजोमुट्ठि विय च एतस्सेवेस को धो मत्थके पतिस्सती 'ति एवं अत्तनो च परस्स च कम्मस्सकतं पच्चवेक्खतोपि, उभयकम्मस्सकतं पच्चवेक्खित्वा पटिसङ्घाने ठितस्सापि, अस्सगुत्तत्थेरसदिसे मेत्ताभावनार कल्याणमित्ते सेवन्तस्सापि ब्यापादो पहीयति । ठाननिसज्जादीसु मेत्तानिस्सितसप्पायकथा पहीयति । तेन वुत्तं - “छ धम्मा ब्यापादस्स पहानाय संवत्तन्ती 'ति । इमेहि पन छहि धम्मेहि पहीनस्स ब्यापादस्स अनागामिमग्गेन आयतिं अनुप्पादो होतीति पजानाति ।
I
Jain Education International
अरतिआदीसु अयोनिसोमनसिकारेन थिनमिद्धस्स उप्पादो होति । तन्दी नाम कायालसियता । विजम्भिता नाम कायविनमना । भत्तसम्मदो नाम भत्तमुच्छा भत्तपरिळाहो । चेतसो लीनत्तं नाम चित्तस्स लीनाकारो । इमेसु अरतिआदीसु अयोनिसोमनसिकारं बहुलं
332
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org